تلسکوپ بسیار بزرگ، سبک‌ترین سیاره فراخورشیدی خود را مشاهده کرد

پس از اینکه داده‌های دو مأموریت نقشه‌برداری آسمان اروپا نشان داد چیزی در مدار یک ستاره جوان دوردست در حال حرکت است، تلسکوپ بسیار بزرگ در شیلی از سبک‌ترین سیاره فراخورشیدی عکس‌هایی گرفت.

 

به گزارش ایتنا و به نقل از اسپیس، ستاره مورد بحث AF Leporis نام دارد و در فاصله ۸۷٫۵ سال نوری از زمین در صورت فلکی Lepus درست در جنوب استوای سماوی قرار دارد. دو گروه از ستاره‌شناسان اخیراً پس از بررسی داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط تلسکوپ‌های فضایی هیپارکوس و گایا از آژانس فضایی اروپا، بر روی این ستاره متمرکز شده‌اند.

تمرکز این دو فضاپیما بر ترسیم موقعیت و مسیر ستارگان در آسمان بوده است. وقتی اخترشناسان مشاهدات تلسکوپ AF Leporis را بررسی کردند، تغییرات عجیبی در مدار ستاره یافتند که نشان می‌دهد سیاره بزرگی ممکن است در مدار آن وجود داشته باشد.

 

رصدخانه جنوبی اروپا (ESO) که تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) را اداره می‌کند، در بیانیه‌ای نوشت: «سیارات، یک کشش گرانشی روی ستاره‌های میزبان خود اعمال می‌کنند و باعث ایجاد اختلال در مسیر آنها را در آسمان می‌شوند.

این دو گروه پژوهشی دریافتند که ستاره AF Leporis چنین مسیر آشفته‌ای را از خود نشان می‌دهد، نشانه‌ای مبنی بر اینکه ممکن است سیاره‌ای در آنجا پنهان شده باشد».

 

این دو گروه پژوهشی از سیستم اپتیک تطبیقی VLT موسوم به SPHERE استفاده کردند که می‌تواند اعوجاج سیگنال شناسایی‌شده ناشی از جوّ زمین را اصلاح کند. سیستم SPHERE به تاج‌نگار نیز مجهز است. تاج‌نگار (coronagraph) دستگاهی است که نور شدید ستاره را مسدود می‌کند و به اخترشناسان امکان می‌دهد تا با جزئیات بهتر محیط کم‌نور ستاره را مطالعه کنند.

 

ثابت شد که شهود اخترشناسان درست بوده است. آنها دریافتند که یک سیاره فراخورشیدی چهار تا شش برابر بزرگ‌تر از سیاره مشتری خودمان، تقریباً در همان فاصله‌ای که زحل به دور خورشید می‌گردد، به دور AF Leporis می‌چرخد.

 

بنابر بیانیه ESO، این سیاره فراخورشیدی، سبک‌ترین سیاره‌ای است که از طریق ترکیبی از تشخیص انحرافات در مدار ستاره و تصویربرداری مستقیم کشف شده است.

 

گفتنی است تصویربرداری مستقیم از سیارات فراخورشیدی بسیار دشوار است. از آنجایی که سیارات از ستارگان میزبان خود بسیار کم نورتر هستند، اخترشناسان معمولاً فقط می‌توانند تصاویری از سیارات فراخورشیدی بسیار بزرگی که در مدارهای بسیار دور از ستاره‌هایشان می‌چرخند، به دست بیاورند.

به عنوان مثال، نخستین سیاره فراخورشیدی که مستقیماً توسط تلسکوپ فضایی معروف جیمز وب به تصویر کشیده شد و HIP 65426 b نام دارد، ۱۲ برابر مشتری است و فاصله آن از ستاره خود، بیش از دو برابر فاصله پلوتون از خورشید است.

بنابر گفته انجمن سیاره‌ای، در حال حاضر از کمتر از ۵ درصد از مجموع بیش از ۵ هزار و ۳۰۰ سیاره فراخورشیدی شناخته‌شده مستقیماً تصویربرداری شده است. بخش بزرگی از این سیارات دوردست تنها به لطف تأثیر نور کمی که روی ستاره والد خود هنگام عبور از مقابل آن می‌گذارند، کشف شده‌اند.

 

نهاد ESO در بیانیه‌ای نوشت: AF Leporis تقریباً به اندازه خورشید، پرجرم و داغ است و این ستاره علاوه بر سیاره شناخته‌شده خود، دارای قرصی از زباله شبیه به کمربند کویپر منظومه شمسی است. با این حال، AF Leporis بسیار جوانتر از خورشید است.

این ستاره با داشتن ۲۴ میلیون سال سن، نزدیک به ۲۰۰ برابر جوانتر از ستاره ما است. این سن پایین AF Leporis و منظومه سیاره‌ای، آن را به ویژه برای ستاره‌شناسان جذاب می‌کند؛ زیرا می‌تواند بینش‌های ژرفی درباره تکامل منظومه شمسی پیدا کنند.