هوش مصنوعی تهدیدی برای آینده زبان

فناوری‌هایی مانند رابط‌های مغز و رایانه، هوش مصنوعی، پیش‌بینی و تکمیل خودکار متن، زبان را دستخوش تغییر و تحول کرده‌اند. اما این تغییرات دقیقا چیستند و تا چه اندازه قابل‌توجه خواهند بود؟ لایو ساینس در این زمینه با فیلیپ سرجنت، نویسنده کتاب «آینده زبان»، صحبت کرده است.

او در پاسخ به این سوال که چقدر به نقطه‌ای نزدیک شده‌ایم که هوش مصنوعی به‌عنوان مترجم جهانی عمل کند، گفت به نظر می‌رسد در نقطه‌ای قرار داریم که فناوری‌ها به‌زودی امکان ترجمه فوری و در لحظه بین زبان‌هایی که داده کافی برایشان داریم را فراهم خواهند کرد. کیفیت این ترجمه‌ها بسیار خوب و قابل استفاده است.

این نویسنده در مورد ظرفیت تغییر زبان و محتمل بودن ایده استفاده از رابط‌های مغز و رایانه و ورود به آینده‌ای بی‌نیاز از زبان گفتاری، گفت هنور با چنین سناریویی فاصله زیادی داریم. در حال حاضر، افراد می‌توانند با استفاده از امواج مغزی، بسیار کند و آهسته مطالبی تایپ کنند،  که ایلان ماسک این دستگاه را «تله‌پاتی» نامیده است.

سرجنت بعید می‌داند این فناوری جایگزین بسیاری از روش‌های استفاده از زبان شود؛ زیرا زبان فقط برای انتقال اطلاعات نیست، صدا بخشی جدایی‌ناپذیر از جنبه‌های مختلف زندگی است، به‌عنوان مثال، چکونه می‌شود آواز را با تله‌پاتی خواند؟

او معتقد است فناوری‌های جدید زبانی به‌جای اینکه جایگزین فناوری‌های قدیمی شوند، در کنار آن‌ها وجود خواهند داشت و به‌ شیوه‌هایی جالب با آن‌ها ترکیب خواهند شد. او در ادامه ایموجی‌ها را مثال می‌زند که به‌رغم نگرانی‌ها از اینکه جایگزین کلمات شوند، این اتفاق رخ نداد و همراه کلمات استفاده می‌شوند.

این نویسنده در ادامه به استفاده از رابط‌های مغز و رایانه و همچنین هوش مصنوعی به‌عنوان واسط‌های زبانی و پیامدهای این امر برای آزادی زبان اشاره کرد و گفت هرچه میزان واسطه‌ها بیشتر باشد‌ــ افراد، سازمان‌ها و دستگاه‌هایی که بین فرد و مخاطب قرار می‌گیرند‌ــ احتمال تنظیم و کنترل ارتباطات بیشتر می‌شود. قوانین آزادی بیان در تلاش است تا از این واسطه‌گری سوءاستفاده نشود. با وجود هوش مصنوعی، امکان سانسور در همان لحظه‌ای که فرد در حال صحبت است بسیار آسان‌تر می‌شود.

به‌عنوان مثال، در رسانه‌های اجتماعی چین، سخن حتی قبل از بیان فیلتر می‌شود و حتی متوجه این موضوع نمی‌شوید، زیرا فیلترینگ در فناوری واسطه تعبیه شده است.

سرجنت در پاسخ به سوال در مورد استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی مشکلات ارتباط با هوش فرازمینی، می‌گوید درباره رمزگشایی زبان حیوانات ما می‌دانیم که آن‌ها وجود دارند و چه نوع زندگی دارند و از جنبه‌های توانایی‌های شناختی آن‌ها آگاهیم، اما درباره موجودات فرازمینی حتی این اطلاعات اولیه را نداریم. بنابراین، هرچه بگوییم بر مبنای حدس و گمان است. ارسال پیام از ورای میلیون‌ها سال نوری و رسیدنش به کسی بسیار نامحتمل است.

او درباره آنچه هنوز نیاز داریم یاد بگیریم، می‌گوید در زبان‌شناسی شناختی و نحوه تولید زبان در مغز پرسش‌های جذاب بسیاری باقی است و در این زمینه اجماع چندانی وجود ندارد. نحوه شناخت ما از زبان، حتی اگر از لحاظ علمی اشتباه باشد، بر شیوه استفاده ما از آن اثرگذار است. همیشه پرسش‌هایی در مورد زبان وجود خواهد داشت و دانش بشر در این زمینه هرگز تثبیت نمی‌شود.