«خودآیینی» علم در ایران دچار مشکل شده است

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر مقصود فراستخواه در مراسم رونمایی از جایزه قانعی راد که امروز در مرکز تحقیقات سیاست‌ علمی کشور برگزار شد با بیان این‌که علم یک نهاد اجتماعی است و نااطمینانی‌های جهان ما را کاهش می‌دهد، گفت: علم مستلزم خودآیینی است و از ابتدا دانشگاه‌ها خود تنظیم و self-governبودند؛ ولی در ایران خودآیینی علم دچار مشکل شده است.

وی دلیل این مشکل را استقلال نهادهای دانشگاهی دانست و گفت: یکی از دلایل عدم استقلال نهادهای دانشگاهی، دولت نفت سالار است. به دلیل این‌که علم با بودجه‌های دولتی فعالیت کرده، دچار مشکل شده است.

عضو هیئت علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در مورد دلیل دوم این مشکل گفت: دولت معناسالار نیز یکی از دلایل مشکل استقلال دانشگاه‌ها است. دولت خود را به معنای حقیقت تمام می‌دانند و ایدئولوژی آن بر نعهادهای علمی سایه می‌اندازد.

وی افزود: دلیل سوم نیز جامعه ضعیف و توسعه نیافته است که به دلیل کم‌تری توسعه‌یافتگی تقاضای علمی ندارد. همچنین علت دیگر این مشکل ضعف در کنش علمی است.

فراستخواه با تاکید بر اهمیت کنش علمی گفت: همین کنش‌ها و کنشگری‌ها جامعه را می‌سازد. کنش علمی با جهان‌روایی و پی‌جویی حقیقت می‌تواند کمک کند جهان علمی ساخته شود. از این کنش‌های علمی، علم توسعه می‌یابد و اجتماع علمی ایجاد می‌شود.

وی با بیان این‌که دکتر قانعی راد با کنش علمی به خودش معنا می‌داد، افزود: علم برای قانعی راد پاسخی به معنای «بودن» بود. همچنین او به حقیقت علمی وفادار بود و این یکی از فضیلت‌های قانعی راد بود.

وی در مورد دکتر قانعی راد گفت: باریک بینی و انتقاد دکتر قانعی راد با مهربانی همراه بود و مهربانانه و جدی نقد می‌کرد. همچنین یکی دیگر از فضیلت‌های او تاب‌آوری بود.

برگزاری بیست‌ و پنجمین دوره جایزه ترویج علم در جامعه کوتاه‌مدت ایران، فضیلت است

عضو هیئت علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی خاطر نشان کرد: امروز انجمن ترویج علم به جایی رسیده است که بیست و پنجمین دوره جایزه را اعطا می‌کند. این اتفاق در جامعه‌ای که به «جامعه کوتاه‌مدت» معروف است، یک فضیلت محسوب می‌شود.

وی افزود: انجمن ترویج علم با این تلاش‌ها در حال ایجاد یک حافظه جمعی است.

فراستخواه پیشنهاد داد که جایزه قانعی راد در سطح نخبه‌گرایانه نماند و به محققان گم‌نام و جوان خارج از تهران که ابتکارات مهمی دارند نیز توجه شود تا صدای دانشمندان ناشناسی به جامعه برسد.

جامعه‌شناسان به دنبال آن هستند که به بهبود زندگی مردم کمک کنند

دکتر سید حسین سراج‌زاده نیز در این مراسم، با تاکید بر این‌که ترویج علم انتقال علم به بیرون از دانشگاه و بین مردم است، در مورد ارتباط جامعه‌شناسی و ترویج علم گفت: گفت: جامعه شناسی با زندگی روزمره و با کنش‌های افراد مختلف در جامعه برای تحول و تغییر اجتماعی ارتباط دارد و جامعه‌شناسان با سلایق مختلف به دنبال آن هستند که از وضع موجود به سمت شرایط بهتر حرکت کرده و به بهبود زندگی مردم کمک کند.

وی خاطر نشان کرد: لازمه حرکت به سمت شرایط بهتر، تخیل جامعه‌شناسانه است تا در بین ساختارهای موجود، امکان‌های مختلف و ظرفیت‌های مختلف برای حرکت به سمت زندگی بهتر را پیدا کنند و برای این‌کار ضروری است که پیوندی نزدیک با جامعه برقرار شود.

استاد جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی خاطر نشان کرد: برای پیوند جامعه‌شناس با جامعه دو راه وجود دارد یکی این‌که جامعه‌شناس به سمت جامعه‌شناسی سیاست‌گذار برود و دیدگاه‌های جامعه‌شناسی را به نظام‌های تصمیم‌گیر وارد کند. جهت دیگر آننیز رفتن به سمت جامعه مدنی و ارتباط با سازمان‌های مردم‌نهاد و جنبش‌های اجتماعی برای تغییر است.

وی افزود: اگر این مسیرها را مسیر اصلی بدانیم یکی از راه‌های مهم آن حضور در رسانه‌ها است. علوم اجتماعی ایران در این مسیر نقش خود را با وجود محدودیت‌ها به سمت هر دو مسیر رفته است.

سراج زاده با بیان این‌که دکتر قانعی راد به عنوان یک جامعه‌شناس در دوران فعالیت خود در هر دوی این مسیرها حرکت کرد، گفت: قانعی راد هم به عنوان جامعه‌شناس با سیاست‌گذار ارتباط برقرار کرد و هم در رسانه‌ها حضور داشت و هم با تاسیس انجمن جامعه‌شناسی ایران کمک کرد به ارتباط با جامعه کمک کرد.

وی اظهار امیدواری کرد که اعطای جایزه قانعی راد کمک کند تا جامعه‌شناسان ایرانی نقش بهتری در فعالیت‌های ترویجی داشته باشند.