اوزمپیک؛ آیا داروهای پرطرفدار لاغری در بلندمدت عوارض منفی دارند؟

اکنون مجموعه‌ای گسترده از مطالعات و آزمایش‌های بالینی نیز در جریان است تا مشخص شود آیا اوزمپیک و داروهای مشابه آن می‌توانند مجموعه‌ای از بیماری‌های قلبی، کلیوی و کبدی را نیز درمان کنند یا خیر.

با این وجود دانشمندان ضمن تایید کارآمدی آنها برای کاهش وزن، نسبت به نگرانی‌هایی که ممکن است در آینده برای مصرف‌کنندگان بوجود آید هشدار می‌دهند.

داروهای GLP-1 چه هستند؟
اساس داروهای لاغری بر پروتئینی استوار است که «پپتید شبه‌گلوکاگون ۱» یا بطور خلاصه «GLP-1» نامیده می‌شود.

در واقع، این پروتئین بطور طبیعی پس از صرف غذا در بدن ترشح می‌شود و تولید انسولین را برای کنترل سطح گلوکز در خون، تحریک می‌کند.

اولین بار اثرات این پروتئین روی انسولین، در اواخر دهه ۱۹۸۰ کشف شد و باعث شد که دانشمندان تصمیم به استفاده از آن به عنوان درمانی جدید برای «دیابت» بگیرند.

البته این داروها تنها باعث تولید انسولین نمی‌شدند؛ بلکه تخلیه معده به روده را نیز بعد از صرف هر غذا «کُند» می‌کردند که باعث می‌شد فرد احساس سیری کند.

به این ترتیب فردی که قرار بود این دارو را برای درمان دیابت مصرف کند، دچار کاهش وزن هم می‌شد.

مطالعه ای در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان داد که پس از ۶۸ هفته مصرف این نوع داروها، افراد دارای اضافه وزن یا چاق بطور متوسط ​​۱۲ درصد وزن بدن خود را به دلیل اثرات دارو از دست داده‌اند.

همین موضوع استقبال از این داروها را افزایش داد و سپس نسل بعدی GLP-1RAها با نام‌های Ozempic، Wegovy و Rybelsus پدیدار و محبوب‌ شدند.

اینگونه بود که افراد چاق با امید کاهش وزن، به قفسه‌های داروخانه‌ها هجوم بردند.

داروی اوزمپیک در سال ۲۰۱۷ میلادی در ایالات متحده آمریکا و سپس در سال ۲۰۱۸ میلادی در اتحادیه اروپا، کانادا و ژاپن تأیید شد و محبوبیتش نیز همچنان افزایش یافت.

از دست دادن توده عضلانی
اگرچه به نظر می‌رسد که مصرف این داروها دست‌کم در کوتاه‌مدت، عوارض جانبی کمی دارد و بیماران تنها ممکن است دچار ناراحتی‌های گوارشی از جمله تهوع، اسهال، درد شکم و یبوست شوند، اما آنچه اکنون توجه‌ دانشمندان را بیشتر جلب کرده، بیشتر عوارض بلندمدت آنها است.

بیشترین نگرانی که مصرف این داروها ایجاد می‌کنند، از دست دادن توده عضلانی در فرد است.

زیرا داروهای GLP-1RA با وجود اثربخشی قدرتمندشان، گلوله‌های جادویی نیستند و به همین دلیل مصرف آنها باید با تغییراتی در سبک زندگی، بویژه رژیم غذایی و ورزش همراه باشد.

از آنجایی که این داروها با کاهش اشتها امکان کاهش وزن را فراهم می‌کنند، اگر مصرف آنها با ورزش همراه نباشد، می‌توانند باعث کاهش قابل توجه توده عضلانی در بدن فرد شوند.

برخی عوارض جانبی نادرتر اما جدی‌تر مانند پانکراتیت، رتینوپاتی، سنگ کیسه صفرا و سوءتغذیه نیز گزارش شده است؛ همچنین به نظر می‌رسد که با خطر ابتلا به سرطان نیز مرتبط باشد که البته نتایج تحقیقات در این باره هنوز نامشخص است.

نکته مهم دیگر درباره این داروها این است که چاره‌ای جز مصرف آنها برای تمام عمر نیست؛ زیرا چنانچه در مدت استفاده، برنامه غذایی و بطور کلی سبک زندگی خود را تغییر ندهیم و ورزش کردن را جدی نگیریم، درمی‌یابیم که اثرات این داروها پس از قطع مصرف آنها کاهش می‌یابد.

از سوی دیگر نیز هنوز نمی‌دانیم که ادامه مصرف این داروها برای چندین سال، چه نتایجی به همراه خواهد داشت؛ یا اگر پس از یک مصرف طولانی‌مدت قطع شوند، چه عوارضی در انتظار بدن خواهد بود.

به همه اینها باید مشکل فزاینده عرضه داروهای تقلبی GLP-1RA را نیز اضافه کرد که عوارض جانبی بیشتر و حتی خطرناک‌تر هم می‌توانند داشته باشند و اکنون آنچنان در بازار سیاه بطور گسترده داد و ستد می شوند که سازمان جهانی بهداشت را بر آن داشت تا در ژوئن ۲۰۲۴ میلادی هشداری در این باره صادر کند.