زندگی در شرایط ریزگرانش سیستم ایمنی فضانوردان را تضعیف می‌کند
با آغاز فصل جدیدی از دوران اکتشاف‌های فضایی سرنشین‌دار، به‌خصوص زمانی که سازمان‌های فضایی برای ماموریت‌های طولانی‌مدت به ماه و مریخ در ده‌های آتی برنامه‌ریزی می‌کنند، توجه دانشمندان به چگونگی آثار محیط فضا بر سیستم ایمنی فضانوردان جلب شده است.
به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، تیمی از دانشمندان موسسه کارولینسکا در سوئد روی این موضوع تحقیق می‌کنند که ریزگرانش چگونه بر سلول‌های «تی» فضانوردان اثر می‌گذارد. سلول تی نوعی گلبول سفید به نام لنفوسیت است که در مبارزه با بیماری‌ها نقش بسیار مهمی دارد.
نتایج تحقیقات این تیم می‌تواند این مسئله را توضیح دهد که چرا هرگونه تغییر در سلول‌های تی فضانوردان که در فضا رخ می‌دهد ممکن است پس از بازگشت آن‌ها به زمین نیز ادامه پیدا کند.
به گفته دانشمندان، چنین تغییرات ماندگاری ممکن است به کاهش فعال شدن سلول‌های تی و کم شدن اثر آن‌ها در مبارزه با بیمار‌ی‌های عفونی منجر شود و فضانوردان را در برابر بازگشت مجدد ویروس‌های پنهان به بدنشان آسیب‌پذیر کند.
این احتمالا بخشی از پرسش‌هایی است که سازمان‌های فضایی قصد دارند در آستانه ارسال فضاپیماهای سرنشین‌دار به سیارات دیگر برای آن‌ها پاسخی بیابند. ناسا یکی از این موسسات فضایی است که در حال برنامه‌ریزی برای فرستادن انسان به ماه و حتی به مریخ است. انتظار می‌رود که ناسا بتواند سال ۲۰۲۵ در ماموریتی فضایی به نام آرتمیس۳، سرنشینانی از جمله نخستین زن و نخستین فرد رنگین‌پوست را به ماه بفرستد. این سازمان می‌گوید تلاش‌های آتی احتمالا منجر به این خواهد شد که انسان تا دهه ۲۰۳۰ به مریخ برسد.
لیزا وستربرگ، سرپرست این تحقیق و پژوهشگر بخش زیست‌شناسی سلولی و میکروبیولوژی موسسه کارولینسکا، می‌گوید برای آنکه فضانوردان بتوانند ماموریت‌های فضایی امنی انجام دهند، باید بدانیم که سیستم ایمنی آن‌ها چگونه تحت تاثیر زندگی در محیط فضا قرار می‌گیرد.
او می‌گوید: «ما باید تلاش کنیم برای مقابله با تغییرات آسیب‌زایی که در اثر زندگی در فضا ایجاد می‌شوند، راه‌‌حل‌هایی بیابیم. ما اکنون توانسته‌ایم این موضوع را بررسی کنیم که وقتی فضانوردان در معرض شرایط بی‌وزنی قرار می‌گیرند، برای سلول‌های تی آن‌ها که بخش کلیدی و مهمی از سیستم ایمنی به شمار می‌روند، چه اتفاقی می‌افتد.»
وستربرگ و تیم او به جای آنکه آزمایش‌هایشان را در فضا انجام دهند، این آزمایش‌ها را همین‌جا روی زمین انجام دادند. آن‌ها برای این کار، از یک تشک آبی مخصوص استفاده کردند که بدن را به شکلی فریب می‌دهد که گمان کند در حالت بی‌وزنی است. این روشی است که دانشمندان آن را «غوطه‌وری خشک» می‌نامند.
در این آزمایش، هشت فرد سالم به مدت سه هفته در معرض غوطه‌وری خشک قرار گرفتند. پژوهشگران در فواصل زمانی مختلف، خون این افراد را آزمایش کردند. یک‌بار پیش از غوطه‌وری خشک، سپس هفت، ۱۴ و ۲۱ روز پس از شروع آن و در نهایت یک هفته پس از پایان غوطه‌وری خشک.
دانشمندان با این آزمایش کشف کردند که سلول‌های تی افراد شرکت‌کننده هم‌زمان با غوطه‌وری خشک تغییر کرده‌اند و اساسا از نظر «بیان ژن» یا اینکه کدام ژن فعال است و کدام غیر‌فعال تغییر ایجاد شده است. چنین بیان ژنی با گذشت هفت و ۱۴ روز از آغاز بی‌وزنی به طور قابل‌توجهی تغییر کرد، اما شدیدترین تغییر پس از ۱۴ روز رخ داد.
به نظر می‌رسد که ژن‌های سلول‌های تی طی این فرایند حالت «نابالغ‌تری» به خود می‌گیرند، به این معنی که به شکلی رفتار می‌کنند که گویی با هیچ ویروس یا بیماری بخصوصی مواجه نشده‌اند. این مسئله‌ای است که ممکن است پیامدهایی منفی برای سلامتی فضانوردان داشته باشد.
کارلوس گالاردو داد یکی از افراد سرپرست این تحقیق و دانشجوی دکتری در بخش میکروبیولوژی و زیست‌شناسی سلولی موسسه کارولینسکا، می‌گوید در این آزمایش، سلول‌های تی کم‌کم شبیه سلول‌های تی اصطلاحا «بکر» شدند که گویی هنوز با هیچ بیماری مزاحمی مواجه نشده‌اند. این ممکن است به این معنی باشد که فعال شدن آن‌ها زمان بیشتری می‌برد و از این رو تاثیر آن‌ها در مبارزه با سلول‌های تومور و عفونت‌ها کمتر می‌شود.
با این حال، به گفته دانشمندان، به نظر می‌رسد که سلول‌های تی افراد شرکت‌کننده در این آزمایش پس از ۲۱ روز قرار گرفتن در معرض ریزگرانش، با بی‌وزنی سازگار شده‌اند و بیان ژن سلول‌ها تقریبا به حالت عادی بازگشته است. در عین حال، با گذشت هفت روز از پایان آزمایش، تیم تحقیقاتی دریافت که برخی از تغییرات اولیه در بیان ژن به دلیل بی‌وزنی در عمل دوباره بازگشته است.
این تیم تحقیقاتی اینک تلاش خواهند کرد تا برای بررسی بیشتر سلول‌های تی و آثار بی‌وزنی بر عملکرد آن‌ها از موشک ژرفاسنج در مرکز فضایی اسرانژ در سوئد استفاده کنند.
کارلوس گالاردو داد می‌گوید نتایج تحقیقات دانشمندان می‌تواند راه را برای درمان‌های جدیدی که این تغییرات را در برنامه ژنتیکی سلول‌های ایمنی، وارونه و معکوس می‌کنند، هموار کند. نتایج این پژوهش ۲۵ اوت در مجله ساینس ادونسز منتشر شد.
این مطلب از سایت ایتنا گردآوری شده است.
منبع: ایتنا