وضعیت ایران در شاخص مهاجرت نخبگان بحرانی نیست

رسول محمدقلی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به راه اندازی رصدخانه مهاجرت نخبگان توسط بنیاد گفت: مطابق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مرجع اصلی رصد وضعیت نخبگان، بنیاد ملی نخبگان است. رصد، ابزار بنیاد است و اگر بنیاد رصد نداشته باشد و نداند چه کسی داخل کشور و یا خارج است و چه کسانی قصد مهاجرت دارند یا چه کسانی قصد بازگشت به کشور دارند، نمی تواند در نظام تصمیم گیری، طراحی، برنامه ریزی و ایجاد راهبردها و استراتژی ها موفق عمل کند.

دستیار ویژه رئیس بنیاد ملی نخبگان در امور مستعدان و آینده‌سازان تاکید کرد: مادامی که این رصد را نداشته باشیم و بخواهیم به اطلاعات منتشر شده بیرونی متکی باشیم، نمی توان تصمیم گیری درستی داشت چرا که بعضا اطلاعاتی که توسط برخی مراکز منتشر می شود، متقن و صحیح نیست. به طور مثال سال گذشته اعلام شد بسیاری از نخبگان حوزه پزشکی در حال مهاجرت از کشور هستند، آیا این آمار می تواند مبنای تصمیم ما باشد؟ قطعا خیر و کسی آن را نخواهد پذیرفت. به همین جهت براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، بنیاد در یکسال گذشته تیمی را برای این کار مستقر کرد و از تمام بانک های اطلاعاتی که می تواند به این موضوع کمک کند، بهره مند شد.

محمدقلی خاطرنشان کرد: برخی موسسات بیرونی ممکن است اطلاعاتی از مهاجرت نخبگان از ایران منتشر کند اما دسترسی به خیلی از داده های مهم را ندارد. به طور مثال اطلاعات مربوط به ترجمه مدرک در سازمان امور دانشجویان ثبت می شود و همه به این اطلاعات به دلیل محرمانگی دسترسی ندارند و یا وزارت امور خارجه آمار ورود و خروج افراد را در اختیار دارد.

وی در توضیح بیشتر افزود: در گذشته اعلام شد مهاجرت یک گروه از جامعه نخبگان افزایش یافته و مبنای آن ها نیز فقط ترجمه مدرک بوده اما آیا صرفا ترجمه مدرک نشان دهنده افزایش مهاجرت است؟ خیر. چرا برخی ها برای فرصت مطالعاتی ۳ یا ۶ ماهه و یا موقعیت شغلی (موقت) و … درخواست ترجمه مدرک می دهند؛ یا اصلا ممکن است برخی افراد هم در ایران و هم در یک کشور دیگر مشغول به کار هستند.

دستیار ویژه رئیس بنیاد ملی نخبگان در امور مستعدان و آینده‌سازان ادامه داد: با توجه به گستره فضای بستر الکترونیک و تبادلاتی که در این بستر است، اساتیدی در حال حاضر داریم که در یک کشور اروپایی تحصیل کرده و همین الان استاد راه دور آن کشور محسوب می شود و در واقع جزو اساتید پژوهشی موثر و جزو صاحب کرسی آن دانشگاه یا پژوهشگاه است.

وی ضمن تاکید بر اینکه وضعیت ایران نسبت به کلان کشورها وضعیت حادی در مهاجرت نخبگان نیست، گفت: به نسبت جمعیت جامعه نخبگانی بخش زیادی از نخبگان ما در ایران ماندگاری دارند. مثلا فرض کنید عمده نخبگانی که بر روی آن ها تمرکز بیشتری می شود مثل رتبه های برتر کنکور و المپیادی ها بخش زیادی از این ها در کشور می مانند و یا برخی می روند و به ایران بازمی گردند. درست است که ما دوست داریم نخبگان ما در کشور بمانند اما برخی ها شاید صلاح باشد چند سالی در کشور دیگری کار مطالعاتی انجام دهند و بازگردند.

محمدقلی افزود: بنیاد ملی نخبگان باید فضای تعاملی با نخبگان ایجاد کند ولو اینکه انتخاب فرد نخبه مهاجرت دائمی باشد و ما نباید این افراد را از دست رفته بدانیم. بر فرض فردی انتخاب کرده به یک کشور اروپایی مهاجرت کند و مقیم آن کشور شود، بنیاد باید به این موضوع به عنوان یک فرصت نگاه کند و تبادلات و تعاملات علمی را با این افراد حفظ کند. ما مهاجرت نخبگان را نباید تهدید تلقی نکنیم.

وی ادامه داد: عمده این عزیزان وقتی در پیمایش بنیاد شرکت کردند، نتایج نشان داد حس وطن دوستی و خدمت به وطن عمده کسانی که از ایران رفتند و مهاجر و مقیم شدند، بسیار زیاد است و درصد بالایی از آن ها علاقه مند به تبادل و تعامل علمی جدی با ایران برای رشد و پیشرفت کشور هستیم. با این نگاه فرض کند یک تعدادی مقیم شدند دیگر تهدید نیست این یک فرصت است بالاخره یک نماینده در بهترین دانشگاه دنیا دارید.

این مقام مسئول بنیاد ملی نخبگان در پایان تاکید کرد که بنیاد در کنار شناسایی و رصد، باید زمینه لازم را برای تبادل و تعاملات علمی با نخبگانی که مهاجرت کرده اند، فراهم کند.