هوای ایران طی ۱۰ سال چقدر گرم شد/ تاثیر افزایش دما بر کشاورزی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه تهران نتایج مطالعات دکتر پدرام عطارد، عضو هیأت علمی گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران نشان می‌دهد در بازه سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۶ به طور میانگین سالانه ۰.۰۴۴ درجه سانتی‌گراد بر دمای کشور افزوده شده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران درباره پدیده تغییر اقلیم و نمودهای آن در کشورمان گفت: «تغییر اقلیم، پدیده‌ای فرامرزی و جهانی است که به یک کشور یا منطقه محدود نمی‌شود و ایران نیز از آن مستثنا نیست. مطالعات مختلف درباره این پدیده که بر مبنای داده‌های تعداد محدودی از ایستگاه‌های هواشناسی کشور انجام شده‌اند، همگی با اختلاف اندک حاکی از آن هستند که روندهای بارش و دما به طور معنی‌داری طی ۳۰ تا ۵۰ سال گذشته تغییر کرده‌اند»

دکتر عطارد درباره پژوهشی که به تازگی با همکاری دکتر شهرام خلیقی سیگارودی دانشیار گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، و پژوهشگرانی از دانشگاه بریتیش کلمبیای کانادا و آکادمی علوم چین انجام شده است، توضیح داد: «در این مطالعه، داده‌های ماهانه دما، بارش، و سرعت باد کلیه ایستگاه هواشناسی هم دیدبانی کشور (۱۰۴ ایستگاه) که حداقل ۳۰ سال داده قابل اطمینان در فاصله سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۶ داشتند، برای بررسی وضعیت تغییرات اقلیمی در ایران مورد استفاده قرار گرفت و به منظور تعیین معنی‌داری شیب خط روند پارامترهای اقلیمی، از آزمون مَن_کِندال (Mann-Kendall) استفاده شد. در فاصله سال‌های مذکور، دمای سالانه کشور، ۱۷.۸ درجه سانتیگراد (انحراف معیار: ۵.۴)، بارش سالانه، ۳۳۵ میلیمتر (انحراف معیار: ۳۳۱)، سرعت باد سالانه ۲.۴ متر بر ثانیه (انحراف معیار: ۰.۸) و شاخص خشکی دو مارتن ۱۳.۲ ثبت و محاسبه شد. این شاخص خشکی که ۸۶ درصد ایستگاه‌های کشور (۸۹ ایستگاه) را در اقلیم خشک و نیمه خشک و ۱۱ درصد ایستگاه‌ها را (۱۲ ایستگاه) را در اقلیم نیمه مرطوب، مرطوب و خیلی مرطوب طبقه‌بندی کرد، در دامنه‌ای بین ۱.۷ در بم، یزد و زابل تا ۶۶.۷ در کوهرنگ نوسان داشت. بیشترین و کمترین دمای سالانه به ترتیب در میناب (۲۸.۶ درجه سانتیگراد) و سراب (۸.۷ درجه سانتیگراد) و بیشترین و کمترین بارش سالانه در این بازه زمانی، به ترتیب در انزلی (۱۷۳۰ میلیمتر) و یزد (۵۱ میلیمتر) ثبت شد.»

این متخصص اکو هیدرولوژی جنگل درباره یافته‌های این پژوهش افزود: «در فاصله سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۶، روندهای سالانه دما، بارش و سرعت باد به ترتیب در ۶۵ ،۲۳ و ۶۱ ایستگاه هواشناسی هم دیدبانی کشور، به طور معنی‌دار کاهشی یا افزایشی بودند. به عبارت دیگر، حدود ۶۰، ۲۰ و ۶۰ درصد ایستگاه‌های هواشناسی کشور، به ترتیب روند معنی‌دار کاهشی یا افزایشی دما، بارش و سرعت باد را تجربه کرده‌اند. نکته قابل توجه اینکه در کل کشور، ۶۳ ایستگاه روند دمای افزایشی و ۵۱ ایستگاه نیز روند سرعت باد افزایشی نشان دادند در حالی که فقط ۲۲ ایستگاه روند بارش کاهشی داشتند. این مطالعه همچنین نشان داد طی سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۶، هر ساله ۰.۰۴۴ درجه سانتیگراد (در دوره سی‌ساله: ۱.۳۲ درجه سانتیگراد)، به دمای کشور افزوده شده است. این افزایش سالانه برای سرعت باد، ۰.۰۴۰ متر بر ثانیه (در دوره سی‌ساله: ۱.۲ متر بر ثانیه) و کاهش سالانه بارش در سطح کشور، ۱.۴۳۵ میلیمتر (در دوره سی‌ساله: ۴۳ میلیمتر) محاسبه شد. داده‌های هواشناسی نشان می‌دهند بیشترین نرخ تغییر دمای سالانه در این بازه زمانی در اقلیم نیمه خشک (۰.۰۵۵ درجه سانتیگراد) و کمترین در اقلیم مدیترانه‌ای کشور (۰.۰۲۹ درجه سانتیگراد) است. اقالیم نیمه خشک و نیمه مرطوب کشور، بیشترین نرخ سرعت باد از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۶ را داشته‌اند (۱.۳۶ متر بر ثانیه). نرخ افزایش دما در شمال و شمال غرب و نرخ کاهش بارش در غرب کشور بیشتر مشهود است، در حالی که نرخ افزایش سرعت باد در سراسر کشور یکنواخت می‌باشد.»

دکتر عطارد در پایان تأکید کرد: «در مطالعات تغییر اقلیم در کشور عمدتاَ بر روند یابی دو پارامتر اقلیمی دما و بارش تاکید می‌شود و کمتر بر سرعت باد و تغییرات زمانی آن در درازمدت پرداخته شده است، این در حالی است که افزایش دما وقتی با افزایش سرعت باد توأم می‌شود، اثرات بیشتر و شدیدتری بر فعالیت‌های کشاورزی، چرخه‌های هیدرولوژی و دوره‌های خشکسالی در کشور خواهد گذاشت.»