انتقاد از عدم افزایش سهم «تحقیق و توسعه» از تولید ناخالص داخلی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت علوم، بابک نگاهداری امروز (یکشنبه) در سی و ششمین نشست مدیران ارتباط با جامعه و صنعت دانشگاه ها گفت: ارتباط دانشگاه و صنعت از سال ۱۹۵۰ مطرح شد و ۶ دوره تحولی را طی کرده است‌. وی در این نشست در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی این دوره ها را برشمرد و گفت: در دوره اول فعالیت ها متکی به فعالیت های درون دانشگاه بود، دوره دوم الگوی کشش بازار بود و نقش بازار موثرتر شد، دوره سوم الگوی تعاملی و تلفیقی بین رانش علم و کشش بازار بود، الگوی چهارم الگوی موازی و یکپارچه است که به نظام ملی نوآوری منجر شد، الگوی پنجم شبکه نوآوری است و به معنای حفظ انسجام در نظام ملی نوآوری و در کنار آن توجه به طرفیت های ارتباطی است و آخرین الگو، الگوی نوآوری باز است که برای توسعه فناوری ها بر استفاده از ایده های خارج از سازمان در کنار ایده های داخلی تاکید دارد.

نگاهداری افزود: در مرکز پژوهش‌های مجلس در کنار توجه به تحقیق و توسعه روی مدل نوآوری باز هم تمرکز داریم‌، در همین راستا مرکز نوآوری و خانه خلاق قوه مقننه را راه اندازی کردیم و نقش خود را به عنوان لولای نظام نوآوری تا حد توان انجام دادیم. در این مرکز بیش از ۵۰ رویداد نوآورانه برگزار شده است؛ مانند پارلمان دانشجویی و نزدیک به ۳ هزار نفر از نخبگان فعال در این رویدادها شرکت کرده اند.

وی رویکرد دوم را در قالب نوآوری باز توجه به پژوهشگران خارج از کشور و ایجاد ۲۰ اندیشکده در ۲۰ استان کشور اعلام کرد و گفت: بیش از ۵۰۰ نفر از اندیشمندان و پژوهشگران در این اندیشکده ها سازمان دهی شده اند تا از ظرفیت های بیرونی حداکثر استفاده بشود. رئیس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با اشاره به مشکلات در ارتباط دانشگاه و صنعت به تشکیل پارک های علم و فناوری و مراکز و صندوق های نواوری و شکوفایی تصریح کرد: وقتی آمار را مرور می کنیم، می بینیم هنوز با وضع مطلوب فاصله داریم. در تولید مقالات علمی به رتبه های ۱۵ و ۱۷ رسیده ایم ولی در شاخص ارتباط صنعت و دانشگاه در سال ۲۰۲۲ رتبه ۱۲۲ را داریم یا نسبت پژوهش‌های تقاضامحور به کل پژوهش های دانشگاه ها کمتر از ۲ درصد است. بنابراین هنوز در مشارکت بخش صنعت و انجام پژوهش های تقاضامحور با نقطه مطلوب و نیاز جامعه و صنعت فاصله دارد.

وی به دلیل این امر پرداخت و گفت: ارتباط صنعت و دانشگاه در چند سطح باید تحلیل شود، مولفه اصلی پیشران حکمرانی تا سال ۲۰۵۰ حتما علم و فناوری و نهاد رهبر و راهبر نهاد علم است. نگاهداری ادامه داد: غایت نظام اسلامی تعلیم و تربیت انسان های متعالی است و نه توسعه اقتصادی، بنابراین تحولات جهانی با رویکرد های حکمرانی در نظام اسلامی همخوان شده است و حتی حکمرانی هم باید دانش بنیان شود و برای ما الزام است.

رییس مرکز پژوهش های مجلس با طرح این سوال که چرا با سرعتی که می خواهیم حکمرانی بر اساس علم و فناوری شکل نمی گیرد؟ گفت: ارتباط با صنعت و دانشگاه در سطح حکمرانی شکل می گیرد، نظام صنعتی باید در کلان‌رویکرد حکمرانی با نظام کلان اقتصادی هماهنگ و همسان شود. در سطح میانی حکمرانی به دو نهاد صنعت و دانشگاه مرتبط و به نهادسازی هایی در این ارتباط نیاز است‌. همچنین مشکلات دیگری وجود دارد؛ مالکیت فکری و معنوی جایگاه لازم خود را نیافته و برای بازار یابی تولیدات فناوری دانشگاه ها هم مشکل داریم، تامین ریسک پژوهش مشکل دارد که دلیل آن نداشتن متولی مشخص است و کنشگران دانشگاه و صنعت مهارت لازم را برای رفع این مشکلات را ندارند که باید برای آموزش آیت بخش اقدام کنیم.

نگاهداری بخش دیگر موانع را کمبود اعتبارات دانشگاه و بخش فناوری دانست و گفت: با اینکه بر اساس اسناد بالادستی باید ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی به تحقیق و توسعه اختصاص یابد، این رقم هرگز به ۱ درصد هم نرسیده است. ولی چرا با وجود تاکیدات رهبری و اسناد بالادستی محقق نشده است؟ بخشی از این امر به نگاه مسئولان در سازمان های مختلف برمی گردد که بودجه نظام علم و فناوری را هزینه می ببینند و نه سرمایه گذاری.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در پایان گفت: رویکرد دانش بنیان به عنوان رویکرد غالب در سازمان های مختلف و پشتیبان شکل نگرفته است. بخشی از اشکال هم به دانشگاهیان برمی گردد، که نظام اداری کشور حل مشکلات خود را از نظام دانشگاهی نمی خواهد؟ هر دو طرف باید استانداردهای کاری یکدیگر را رعایت کنند تا این ارتباط بهتر شکل بگیرد.