معاون وزیر علوم: فرهنگ دانشگاهی در حال تغییر و تحول است

به گزارش ایسنا، دکتر عبدالحسین کلانتری در نشست مدیران گروه‌های تخصصی و پژوهشی سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی، که در هفته گرامی‌داشت مقام معلم برگزار شد با گرامی‌ داشت یاد و خاطره استاد شهید مرتضی مطهری گفت: استاد مطهری از یک منظر دغدغه ترکیب عقلانیت و دیانت را باهم داشت، آن هم در زمانه‌ای که این دوگانه روزبه‌روز پرنگ‌تر می‌شد. شهید مطهری این گام سخت را برداشت تا نشان دهد این دو مفهوم چگونه درآمیخته شده‌اند و همچنین نشان داد دین چگونه می‌تواند عقلانیت را پربار کند.

وی ادامه داد: در روزگاری که تفاسیری که از دین صورت می‌گرفت در تقابل با روزآمدی بود، شهید مطهری جسورانه وارد این عرصه شد و سعی کرد این دو را در کنار هم نشان دهد و حتی فراتر از روزمرگی تاریخ را جهت بدهد و در پرتو دیانت تاریخ‌ساز باشد، نه اینکه فقط با آنچه در تاریخ محقق است سازگار شود و اساسا کتاب اسلام و مقتضیات زمان که به صورت خاص به این موضوع می‌پردازد نشانه‌ای از همین نوع نگاه است.

معاون وزیر علوم در بخش دیگری از سخنان خود به تشریح وضع موجود منابع درسی در جهان و پیش‌بینی‌ها درباره آینده آن پرداخت و افزود: نوع کتاب‌نویسی در حال تحول است و کتاب‌ها کم‌کم به شکل اشتراکی نوشته می‌شوند؛ البته منظور این نیست که مانند کتاب‌های اشتراکی فعلی هر فصل را یک نویسنده بنویسد و ویرایشگر مخصوص خود را داشته باشد، بلکه کتاب‌ها همچون دانشنامه‌های آنلاین خواهند شد که هر خط یا هر پارگراف را یک نفر می‌نویسد.

کلانتری افزود: در حال حاضر هم دانشجویان در تحقیقات خود برای رسیدن به یک مطلب یک کتاب کامل را مطالعه نمی‌کنند بلکه بسیار دقیق و جزئی وارد آن قسمتی می‌شوند که می‌خواهند از آن بهره‌برداری کنند. بر همین اساس کتاب‌سازی‌ها هم به این سبک شده است و بسیار دقیق و مشخص بر اساس تقاضای موجود خدمات می‌دهند.

وی با اشاره به این نکته که در حوزه فرهنگ دانشجویی کارهای کمی انجام شده است افزود: بیشتر کارهایی که انجام شده مربوط به پیش از تحولاتی است که به آن اشاره شد. امروز، فرهنگ دانشگاهی در حال یک تغییر و تحول است برای مثال دانشگاه شریف یا دانشگاه تهران را بیست سال پیش به خاطر آورید؛ در آنجا یک عرصۀ آموزش بود و یک عرصۀ پژوهش؛ ما پارک‌ها را نداشتیم. اما امروز پارک‌ها در حال گسترش سریع هستند و آیین‌نامه‌های وزارت علوم نیز در جهت تشویق پارک‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپی صادر می‌شود.

داود مهدوی‌زادگان رئیس سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی نیز سخنان خود را با گرامی‌داشت یاد و خاطره استاد شهید مرتضی مطهری آغاز کرد و با اشاره به همزمانی نشست با روز معلم گفت: من فکر می‌کنم هدف و ماهیت « سازمان مطالعه و تدوین» بسیار با روز معلم سنخیت دارد، از این جهت که بزرگان انقلاب اسلامی از جمله استاد شهید مرتضی مطهری پیش از انقلاب یکی از دغدغه‌هایشان تولید کتاب آموزشی بود و یکی از آرزوهای این بزرگان این بود که فضایی فراهم  شود تا بتوانند در یک عرصه گسترده این دغدغه را عینیت ببخشند.

وی افزود: استاد مطهری در محدوده توان خود تلاش می‌کرد تا در زمینه‌های مختلف علوم انسانی مانند کلام، عرفان، فلسفه، مسائل اقتصادی و اجتماعی و پاسخگویی به نیازهای روز متن تولید کند اما این آرزو وجود داشت تا فضایی برای عینیت‌بخشی به‌وجود بیاید و این آرزو در حالی بود که آن زمان برای جریان غربگرا این فضا وجود داشت و همانطور که نویسندگانی مانند جلال آل‌احمد در آثارشان اشاره کردند برخی از انتشاراتی‌های آن زمان به دستور و سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها برای اثرگذاری بر روی کتاب‌های درسی ایران ایجاد شده بودند.

مهدوی‌زادگان ادامه داد: به نظرم می‌رسد «سمت» عینیت آن آرزوی بزرگان انقلاب اسلامی است؛ آنها می‌خواستند ما در تمام زمینه‌های علوم اسلامی و انسانی کتاب تولید کنیم و ما با توجه به چنین جایگاهی برای عینیت بخشی بیشتر به این آرزو بازوانی ایجاد کردیم از جمله ایجاد نزدیک به 50 گروه‌ تخصصی و همچنین ایجاد گروه‌های پژوهشی متعدد در تحقیق و توسعه علوم انسانی و  سطح انتظارمان هم از این گروه‌ها بسیار بالاست.

رئیس «سمت» با اشاره به برخی مزیت‌های تشکیل گروه‌های تخصصی افزود: این که گروه‌های تخصصی در چارت سازمانی «سمت» به تعداد مشخص و شیوه عملکرد مشخص نیامده و دارای آزادی عمل هستند خود یک مزیت به شمار می‌آید که می‌توان درصورت نیاز از آن بهره برد و بسیاری از طرح‌هایی که در جلسه به آن اشاره شد را می‌تواند توسط خود این گروه‌ها اجرایی کرد. مثلا در جلسه به استفاده از نویسندگان برجسته اشاره شد، در حالی که «سمت» محدودیت خاصی برای گروه‌ها در این زمینه قرار نداده است و خود گروه‌ها می‌توانند پیگیر جذب این نویسندگان شوند. همین که در کار چهارچوب‌های اساسی حاکمیتی ملاحظه شود و آثار در راستای گسترش تمدن اسلامی و ایرانی تولید شوند برای «سمت» کافی است و شرط خاصی برای فعالیت گروه‌ها وجود ندارد.

مهدوی‌زادگان در بخش پایانی سخنان خود به انتظاراتش از گروه‌های تخصصی اشاره کرد و همچنین ایده‌های برای فعالیت موثرتر گروه‌ها ارائه و تاکید کرد: یکی از انتظارات ما از گروه‌ها این است که در فکر توسعه کار خود باشند و از اساتید مختلف از جمله اساتید شهرستان‌ها بهره بگیرند. امروز بیشتر آثار از اساتید تهران و قم است در حالی که ما اساتید بسیار خوبی در تمامی کشور داریم که ناشناخته مانده‌اند و باید از ظرفیت آنها استفاده شود.

وی با بیان این که همکاری مشترک هر گروه با گروه‌های تخصصی دیگر نیز می‌تواند بسیار مفید باشد افزود: در بحث شناسایی موضوعات ما انتظار داریم به بخش‌ها و موضوعات کمتر شناخته شده توجه ویژه‌ای صورت بگیرد و من فکر می‌کنم دو موضوع را بهتر است گروه‌ها جدی بگیرند: موضوع اول کتاب‌شناسی توصیفی در هر رشته است؛ موضوع دوم در زمینۀ دانشنامه‌نگاری در رشتۀ تخصصی گروه است که ما در «سمت» بسیار علاقه‌مند هستیم آثاری در این موضوعات تولید کنیم.

مهدوی‌زادگان در پایان سخنان خود اشاره‌ای هم به یک زمینۀ فعالیت‌های جدید کرد تا مدیران گروه‌های تخصصی و پژوهشی «سمت» از آن در برنامه‌ریزی‌های خود در آینده استفاده کنند و افزود: در تولیدات می‌توانیم کمی جنبۀ فرادانشگاهی را نیز در نظر بگیریم و اساسنامه «سمت» نیز چنین اجازه‌ای را به ما می‌دهد به‌هر حال بسیار از سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌ها، بخش آموزش دارند و از آنجایی که آموزش نیاز به متن آموزشی دارد، «سمت» می‌تواند برای تهیه این متون اقدام کند.

به گزارش روابط‌عمومی وزارت علوم به نقل از سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی، نشست مدیران گروه‌های تخصصی و پژوهشی سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی در جلسه‌ای با حضور عبدالحسین کلانتری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و داود مهدوی‌زادگان رئیس این سازمان برگزار شد.

انتهای پیام