مشاوره حقوقی تخصصی به قربانیان کلاهبرداری

با در نظر گرفتن بالارفتن است یابی مردم به اینترنت و پیشرفت کسب‌وکارهای آنلاین، کلاهبرداران انتخاب کرده‌اند که از راه و روش‌های مجازی برای هدف قراردادن کلاهبرداری و سوءاستفاده‌های خود استفاده کنند؛ بنابراین، کلاهبرداری اینترنتی به یکی از جرایمی تبدیل شده است که روزانه صدها نفر را قربانی می‌کند.

در ادامه این مقاله، از بخش مشاوره حقوقی مجله دکتر بهشتیان، با این فرایند بیشتر آشنا خواهید شد. اما شاید بپرسید که کلاهبرداری چیست؟ انواع آن چیستند و چه مجازاتی برای جرم کلاهبرداری اینترنتی تعیین می‌شود.

جرم کلاهبرداری اینترنتی

جرم کلاهبرداری اینترنتی یا جرم سایبری، به هر نوع فعالیت غیرقانونی یا تقلبی اشاره دارد که در فضای مجازی و اینترنت انجام می‌شود.

این فعالیت‌ها معمولا شامل سرقت هویت، تقلب مالی، فریب و گول‌زدن افراد به‌ منظور به‌دست‌آوردن اطلاعات شخصی، رمز عبور، اعتبار بانکی یا سایر اطلاعات حساس است.

جرم کلاهبرداری اینترنتی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

فریب و تقلب در تراکنش‌های مالی: از جمله سرقت اطلاعات بانکی، استفاده غیرمجاز از کارت‌های اعتباری، فریب افراد به‌منظور انتقال پول به حساب‌های مجازی یا سایر روش‌های تقلبی مالی.
فریب و تقلب در تجارت الکترونیکی: شامل فروش کالاها یا خدمات غیر موجود، انجام تقلب در تبلیغات آنلاین، استفاده از سایت‌ها و پلتفرم‌های تقلبی برای جمع‌آوری اطلاعات شخصی یا پول افراد است.
پیام‌های تقلبی و فیشینگ: ارسال پیام‌های دروغین به افراد با هدف جمع‌آوری اطلاعات شخصی، اعتبارات بانکی یا رمز عبورها.
برنامه‌های مخرب و نرم‌افزارهای ضد انسانی: توسعه و استفاده از نرم‌افزارهای مخرب مانند ویروس‌ها، برنامه‌های رمزگذاری فایل‌ها و درخواست رمز پول‌گیری برای بازگشت اطلاعات شخصی یا سایر اقدامات مخرب.

جرم کلاهبرداری اینترنتی جرمی جدی است و در بسیاری از کشورها مورد پیگرد قرار می‌گیرد. قوانین و مقررات مربوط به جرم کلاهبرداری اینترنتی در هر کشور ممکن است متفاوت باشد، اما در تلاش برای شناسایی و پیگیری مجرمان و حفظ امنیت در فضای مجازی، همکاری بین نهادها و سازمان‌های مختلف بسیار حائز اهمیت است.

انواع جرایم کلاهبرداری اینترنتی

جرایم کلاهبرداری اینترنتی شامل انواع مختلفی از فعالیت‌های غیرقانونی است که هدف آن‌ها کلاهبرداری، سرقت اطلاعات یا تخریب روابط آنلاین است. در زیر، به برخی از اصلی‌ترین انواع جرایم کلاهبرداری اینترنتی اشاره می‌کنم:

فیشینگ (Phishing): در این نوع جرم، کلاهبرداران با استفاده از ایمیل‌ها، پیام‌های متنی یا صفحات وب جعلی، سعی می‌کنند اطلاعات شخصی و حساس افراد را دریافت کنند. معمولاً به افراد اعلام می‌شود که باید اطلاعات حساب بانکی، رمز عبور یا اطلاعات کارت اعتباری خود را وارد کنند.
کلاهبرداری از طریق تلفن همراه (SMS Phishing) یا (Smishing): در این حالت، کلاهبرداران پیامک‌های متقلب را به تلفن همراه افراد ارسال می‌کنند و سعی می‌کنند از آنها اطلاعات حساس یا پرداخت مالی به دست آورند.
کلاهبرداری از طریق پیامک (Vishing) : در این نوع جرم، کلاهبرداران با استفاده از تماس‌های تلفنی یا پیامک‌های صوتی، سعی می‌کنند افراد را فریب دهند و به آنها توهم می‌دهند که در معامله‌ای مهم شرکت کنند، اطلاعات حساب بانکی خود را اعلام کنند یا واریز مالی انجام دهند.
برنامه‌های مخرب (Malware) : این نوع جرم شامل استفاده از نرم‌افزارهای مخرب مانند ویروس‌ها، تروجان‌ها و رمزگذارها است. کلاهبرداران می‌توانند این نوع برنامه‌ها را به سیستم‌های کامپیوتری یا دستگاه‌های هوشمند ارسال کنند تا اطلاعات حساس را سرقت کنند یا آسیب برسانند.
نفوذ به سیستم‌ها (Hacking) : در این نوع جرم، کلاهبرداران سعی می‌کنند به سیستم‌های کامپیوتری، شبکه‌ها یا سایت‌های مختلف نفوذ کنند تا اطلاعات حساس را دستیابی و بهره‌برداری کنند یا آنها را تخریب کنند.
سرقت هویت (Identity Theft) : در این نوع جرم، کلاهبرداران از اطلاعات شخصی و هویتی افراد استفاده می‌کنند تا هویت فردی را به سرقت برده و از آن برای انجام فعالیت‌های کلاهبرداری مالی یا سایر فعالیت‌های غیرقانونی استفاده کنند.
رمزگیری (Ransomware) : در این نوع حمله، کلاهبرداران با استفاده از نرم‌افزارهای مخرب، فایل‌ها یا سیستم‌های کامپیوتری را رمزگذاری کرده و مبلغی را به‌عنوان خواسته‌ی رمزگشایی از قربانیان خواستار می‌شوند. در صورت عدم پرداخت هزینه، فایل‌ها ممکن است به طور دائمی از دست بروند.
کلاهبرداری در بازار اینترنتی (Online Marketplace Fraud) : در این نوع جرم، کلاهبرداران با استفاده از وبسایت‌های خرید و فروش آنلاین، فروشندگان و خریداران را فریب می‌دهند. ممکن است کالاهای واقعی را به نمایندگی از آنها بفروشند، اما کالا را تحویل ندهند یا کالاهای جعلی و نامناسب را به قیمت بالا فروش دهند.
تقلب در پرداخت: این نوع تقلب شامل روش‌های فریبنده در طول تراکنش‌های آنلاین است. این می‌تواند شامل استفاده غیرمجاز از کارت‌های اعتباری، سرقت هویت برای انجام پرداخت‌های تقلبی یا دستکاری در سیستم‌های پرداخت برای تغییر مسیر مالیات باشد.
کلاهبرداری در شبکه‌های اجتماعی: با رایج شدن پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی، کلاهبرداران از این پلتفرم‌ها برای فریب کاربران استفاده می‌کنند. آن‌ها ممکن است پروفایل‌های جعلی ایجاد کنند، دیگران را تقلید کنند یا لینک‌ها و محتواهای مخرب را منتشر کنند تا افراد را در تحویل اطلاعات شخصی یا انجام معاملات مالی فریب بدهند.
کلاهبرداری در حوزه امور مالی: این دسته شامل انواع کلاهبرداری‌هایی است که به مسائل مالی افراد می‌پردازد. به عناوینی مانند طرح پانزی، طرح هرمی، کلاهبرداری سرمایه‌گذاری و جعلی یا کلاهبرداری از نوع قرعه کشی یا جایزه-های جعلی می‌توان اشاره کرد. این کلاهبرداری‌ها معمولاً با قول بازگشت سرمایه بالا یا جوایز نقدی بزرگ افراد را به ارائه پول یا اطلاعات شخصی وادار می‌کنند.
کلاهبرداری عاطفی: کلاهبرداری‌های عاطفی معمولا در پلتفرم‌های دوستیابی آنلاین رخ می‌دهند، جایی که کلاهبرداران پروفایل‌های جعلی ایجاد می‌کنند و ارتباطات عاطفی با افرادی که به ناخواسته به آن‌ها اعتماد می‌کنند، برقرار می‌کنند. هنگامی که اعتماد برقرار شد، کلاهبرداران افراد را به ارسال پول، هدایا یا ارائه کمک مالی تحت بهانه‌های نادرست تحت فشار قرار می‌دهند.
سوءاستفاده از کودکان: این شامل بهره‌برداری آنلاین از کودکان است، از جمله فیلم‌های غیرقانونی کودکان و عکس‌ها، مزاحمت‌های جنسی، جاسوسی برای اطلاعات شخصی و هرگونه فعالیت غیرقانونی دیگر که در برابر کودکان انجام می‌شود. اگر شما شاهد یا قربانی سوءاستفاده از کودکان در جرم کلاهبرداری اینترنتی هستید، باید این موضوع را به مراجع قضایی گزارش کنید.
کلاهبرداری در حوزه خرید و فروش آنلاین: افراد کلاهبردار از بازارهای آنلاین، سایت‌های حراجی یا آگهی‌های دسته‌بندی شده برای فریب خریداران و فروشندگان استفاده می‌کنند. آن‌ها ممکن است کالاهایی که وجود ندارند را تبلیغ کنند، کالاهای تقلبی را بفروشند یا روش‌های پرداخت تقلبی را به کار ببرند.
حملات سایبری: جنایتکاران سایبری از تکنیک‌های مختلفی مانند حملات از نوع اشغال خدمات (DDoS)، هک کردن سیستم‌های کامپیوتری یا گسترش نرم‌افزارهای مخرب برای اختلال در شبکه‌ها، دزدیدن اطلاعات حساس یا دسترسی غیرمجاز به اطلاعات ارزشمند استفاده می‌کنند.
کلاهبرداری از طریق وبسایت‌های کلاهبردارانه: در حملات فارمینگ، کلاهبرداران سیستم نام دامنه (DNS) را دستکاری می‌کنند تا کاربران را به وبسایت‌های جعلی هدایت کنند بدون آگاهی آن‌ها. قربانیان به طور ناخواسته اطلاعات حساس خود را در این وبسایت‌های جعلی وارد می‌کنند و کلاهبرداران می‌توانند اطلاعات آن‌ها را سرقت کنند.
کلاهبرداری در حوزه امور بانکی: کلاهبرداران از تاکتیک‌های مختلفی برای هدف‌گیری اطلاعات بانکی افراد استفاده می‌کنند. این می‌تواند شامل ارسال ایمیل‌ها یا پیامک‌های تقلبی با شناسه بانکی و درخواست جزئیات شخصی، یا تحریک افراد به افشای مشخصات ورود یا اطلاعات حساب خود باشد.
کلاهبرداری در حوزه خرید آنلاین: این کلاهبرداری‌ها شامل فروشگاه‌های آنلاین کلاهبردارانه است که محصولات را با قیمت‌های بسیار پایین عرضه می‌کنند یا ادعا می‌کنند کالاهای محبوبی که در تقاضا است را به فروش می‌رسانند. قربانیان پرداخت می‌کنند، اما کالاهای تقلبی دریافت می‌کنند یا به هیچ وجه کالایی دریافت نمیکنند.

پیشگیری از جرم کلاهبرداری اینترنتی

برای پیشگیری از جرم کلاهبرداری اینترنتی، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

آگاهی از روش‌های کلاهبرداری: آشنا شدن با روش‌ها و تکنیک‌های متداول کلاهبرداران اینترنتی می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر بتوانید خود را در برابر آن‌ها محافظت کنید. مطالعه در مورد فیشینگ، نرم‌افزارهای مخرب، تقلب در تراکنش‌های آنلاین و سایر روش‌های کلاهبرداری می‌تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار شما قرار دهد.
استفاده از رمزنگاری قوی: برای حفاظت از اطلاعات شخصی و حساب‌های آنلاین خود، از رمزنگاری قوی در رمزعبورها استفاده کنید. رمزعبورهای قوی باید شامل کاراکترهای بزرگ و کوچک، اعداد و نمادها باشند. همچنین، از استفاده از رمزهای متفاوت برای هر حساب آنلاین استفاده کنید.
بروزرسانی نرم‌افزارها و سیستم‌عامل: برای پیشگیری از ثبت ورود خودکار به سیستم‌های کلاهبرداری، مطمئن شوید که نرم‌افزارها و سیستم‌عامل خود را به روز نگه دارید. بروزرسانی‌های امنیتی ممکن است شامل رفع آسیب‌پذیری‌ها و بهبودهای امنیتی باشند که می‌توانند شما را در برابر حملات محافظت کنند.
مراقبت از اطلاعات شخصی: اطلاعات شخصی خود را محافظت کنید و آنها را با دیگران به اشتراک نگذارید مگر اینکه به صورت مطمئن باشید از اعتماد آنها برخوردارید. از ارسال اطلاعات شخصی از طریق ایمیل‌ها یا پیام‌های ناشناس خودداری کنید.
احتیاط در معاملات آنلاین: در هنگام خرید یا فروش محصولات یا خدمات آنلاین، به سایت‌ها و پلتفرم‌های قابل اعتماد مراجعه کنید و از روش‌های امن پرداخت مانند کارت‌های اعتباری یا درگاه‌های پرداخت معتبر استفاده کنید.
ارتقای آگاهی دیجیتال: اطلاعات بیشتری در مورد مفاهیم امنیتی و حفاظت در فضای اینترنت کسب کنید. آگاهی از روش‌های جدید کلاهبرداری و روش‌های مقابله با آنها می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین تصمیمات را در مواجهه با تهدیدهای امنیتی بگیرید.
استفاده از نرم‌افزارهای امنیتی: نصب و استفاده از نرم‌افزارهای ضد ویروس، فایروال و نرم‌افزارهای امنیتی دیگر می‌تواند رایانه و دستگاه‌های شما را در برابر حملات و نفوذهای مخرب محافظت کند. به‌روزرسانی مداوم این نرم‌افزارها و اسکن منظم سیستم‌ها نیز بسیار مهم است.
ارتقای آگاهی در مورد فیشینگ: فیشینگ یا سعی در کسب اطلاعات شخصی از طریق ارسال پیام‌های تقلبی یا سایت‌های جعلی، یکی از روش‌های متداول کلاهبرداری اینترنتی است. آموزش خود را در مورد تشخیص پیام‌های فیشینگ و نکاتی که باید در نظر داشته باشید، ارتقا دهید تا بهتر بتوانید خود را در برابر آنها محافظت کنید.
مراقبت از حساب‌های آنلاین: از حساب‌های آنلاین خود، به ویژه حساب‌های اطلاعات مالی، مراقبت کنید. از رمزعبورهای قوی و مداوماً آنها را تغییر دهید. از امکانات احراز هویت دو مرحله‌ای استفاده کنید و همچنین هشدارها و اطلاعیه‌های امنیتی ارائه شده توسط سرویس‌های آنلاین را دنبال کنید.
مطالعه و نقد کردن قوانین و مقررات: با مطالعه قوانین و مقررات مربوط به استفاده از اینترنت و خدمات آن، می‌توانید حقوق و مسئولیت‌های خود را در فضای آنلاین بشناسید. همچنین، نقد و بررسی قوانین محافظت از حریم خصوصی و حقوق مربوط به اطلاعات شخصی نیز مهم است.
استفاده از رمزهای قوی: برای حفاظت از حساب‌های آنلاین خود، از رمزهای قوی و یکتا برای هر حساب استفاده کنید. رمزهای قوی شامل حروف بزرگ و کوچک، اعداد و نمادهای ویژه هستند و حداقل باید 8 کاراکتر داشته باشند. همچنین، از استفاده از ویژگیهای احراز هویت دو مرحله‌ای استفاده کنید، که امنیت حساب شما را تقویت می‌کند.
مراقبت از اطلاعات بانکی: هنگام استفاده از سایت‌ها و خدمات مالی آنلاین، به مراقبت از اطلاعات بانکی خود توجه کنید. از سایت‌های امن و بازبینی شده برای انجام تراکنش‌های مالی استفاده کنید و در صورت مشکوک بودن، از انجام تراکنش خودداری کنید.
از فیلترهای ضد فیشینگ استفاده کنید: فیلترهای ضد فیشینگ می‌توانند به شما کمک کنند تا از ورود به سایت‌های تقلبی که به طور معمول برای دزدیدن اطلاعات شخصی استفاده می‌شوند، جلوگیری کنید. این نوع فیلترها معمولا در مرورگرها یا نرم‌افزارهای امنیتی قابل استفاده هستند.
اطلاع از سیاست‌ها و شرایط استفاده: قبل از استفاده از خدمات آنلاین، سیاست‌ها و شرایط استفاده را به دقت مطالعه کنید. اطلاع دقیق از حقوق و وظایف خود و نحوه استفاده از اطلاعات شما توسط سرویس‌های آنلاین می‌تواند به شما کمک کند تا مشکلات احتمالی را پیش بینی کرده و جلوگیری کنید.
خرید از منابع معتبر: در صورتی که قصد خرید محصولات آنلاین را دارید، از منابع معتبر و فروشندگان قابل اعتماد استفاده کنید. مطمئن شوید که سایت‌ها با اتصال امن (https) برای انتقال اطلاعات استفاده می‌کنند و از دستگاه‌های پرداخت معتبر برای تراکنش‌های مالی استفاده می‌کنند.

مجازات جرم کلاهبرداری اینترنتی

در سال ۱۳۸۸، تعداد زیادی جلسه برای بررسی جرم کلاهبرداری اینترنتی برگزار شد. پس از اعمال تغییرات و اصلاحات، ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه‌ای تصویب شد.

ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه‌ای این‌گونه بیان می‌شود: هر فردی که به‌صورت غیرمجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی استفاده کند تا پیام‌ها را وارد کند، تغییر دهد، محو کند، ایجاد یا متوقف کند، سامانه را مختل کند، وجه، مال، منفعت، خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگران به دست آورد، علاوه بر برگرداندن مال به صاحب آن، با حبس از ۱ تا ۵ سال یا جریمه نقدی از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یک‌صد میلیون (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

باتوجه‌به ورود اینترنت به‌تمامی حوزه‌های زندگی تجاری و کاری، تحقیقاتی در حوزه‌های مختلف انجام شده است که در ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی به این موضوع پرداخته شده است.

در واقع، این ماده‌قانون تعیین می‌کند که اگر یک فرد در حین انجام معاملات الکترونیکی با سوءاستفاده یا استفاده غیرمجاز از پیام‌ها، برنامه‌ها، سیستم‌های رایانه‌ای در دسترس و وسایل ارتباطی از راه دور دیگران، آن‌ها را گمراه کند، یا با ورود، حذف، توقف پیام، دخالت در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه‌ای باعث اختلال در سیستم‌های پردازش خودکار و مشابه آن، به کلاهبرداری اینترنتی می‌پردازد.

بنابراین، اگر شخصی به‌منظور خود یا دیگری به‌دست‌آوردن وجوه، اموال یا امتیازات مالی، اموال دیگران را به تصرف خود درآورد، به‌عنوان یک جنایت‌کار شناخته می‌شود. مجازات برای کلاهبرداری اینترنتی شامل برگرداندن مال به صاحبان آن، حبس از ۱ تا ۳ سال و پرداخت جریمه نقدی مشخصی است.

بهترین راه برای گزارش کلاهبرداری اینترنتی به مقامات مربوطه چیست؟

بهترین راه برای گزارش کلاهبرداری اینترنتی به مقامات مربوطه عموماً به جریانات و قوانین کشور شما وابسته است. اما در اکثر موارد، مراحل زیر را می‌توان به‌عنوان راهنمایی کلی برای گزارش کلاهبرداری اینترنتی در نظر گرفت:

ثبت شکایت: در ابتدا، شکایت خود را به مقامات مربوطه ثبت کنید. این می‌تواند شامل سازمان‌های پلیس، سازمان مبارزه با جرایم رایانه‌ای یا سایر نهادهای امنیتی باشد. معمولاً این نهادها فرم‌های آنلاین یا شماره تماس‌های مستقیم برای ثبت شکایت ارائه می‌دهند.
ارائه اطلاعات دقیق: در هنگام گزارش، اطلاعات دقیق و جامع را ارائه دهید. توضیح دهید که چگونه به شکلی کلاهبرداری شده‌اید، زمان و مکان رخداد، جزئیات فرد یا موجودیت مشکوک، و هرگونه شواهدی که در اختیار دارید را نیز ارائه کنید.
پیروی از دستورالعمل‌های مقامات: راهنمایی‌ها و دستورالعمل‌هایی که توسط مقامات ارائه می‌شوند را رعایت کنید. این ممکن است شامل تکمیل فرم‌های خاص، ارائه اسناد و شواهد موردنیاز، و همکاری با تحقیقات مقامات باشد.
حفظ اطلاعات شخصی: باتوجه‌به قوانین حریم خصوصی و حفظ امنیت شخصی، از انتشار جزئیات حساسی که ممکن است به افشای شخصیت شما منجر شود، پرهیز کنید. به خصوص در صورتی که موضوع مربوط به اطلاعات مالی یا شخصی شماست.
همکاری با همه طرف‌های مربوطه: در صورت لزوم، با سازمان‌های مالی مربوطه مثل بانک یا شرکت کارت اعتباری خود همکاری کنید. آن‌ها ممکن است بتوانند در بازیابی و امنیت حساب‌های شما کمک کنند.
ثبت شماره شکایت: حتما شماره شکایت خود را یادداشت کنید و اطلاعات مربوط به پیگیری شکایت را نگهداری کنید. این برای شما در صورت نیاز به پیگیری بیشتر و داشتن اسناد مربوطه مفرداً مفید خواهد بود.
مراقبت از خود: در همه مراحل، مراقبت از خود و اطلاعات شخصی خود را به خاطر داشته باشید. استفاده از رمز عبور قوی، به‌روز رسانی نرم‌افزارها و سیستم‌عامل‌ها، و احتیاط در ارتباط با ناشناسان مهم است.

شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی

برای شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی، مراحل زیر را می‌توانید دنبال کنید:

جمع‌آوری اطلاعات: قبل از ثبت شکایت، تلاش کنید تمامی اطلاعات مربوط به کلاهبرداری را جمع‌آوری کنید. این شامل اسامی، شماره تماس، آدرس ایمیل، توضیح جزئیات فعالیت کلاهبرداران، تاریخ‌ها، زمان‌ها، مکان‌ها، مبالغ مالی و هرگونه مدارک مرتبط می‌شود.
ثبت شکایت: با مراجعه به مقامات مربوطه، مانند سازمان پلیس یا سازمان مبارزه با جرایم رایانه‌ای، شکایت خود را ثبت کنید. شما می‌توانید این کار را به صورت حضوری در دفترهای مربوطه انجام دهید یا از طریق فرم‌های آنلاین موجود در وبسایت آن‌ها اقدام کنید.
ارائه اطلاعات دقیق: در هنگام ثبت شکایت، توضیح دقیق و کاملی از جزئیات کلاهبرداری را ارائه دهید. بیان کنید که چگونه به شکلی کلاهبرداری شده‌اید، روش‌هایی که کلاهبرداران استفاده کرده‌اند، مبالغ مالی آسیب دیده و هرگونه شاهد و مدرکی که در اختیار دارید را نیز ارائه کنید.
همکاری با مقامات: پس از ثبت شکایت، با مقامات مربوطه همکاری کنید و همه اطلاعات و مدارک موردنیاز را به آن‌ها ارائه دهید. پیگیری شکایت و تحقیق در این زمینه بستگی به نیازهای و رویه‌های مقامات دارد.
همکاری با سازمان‌های مالی: اگر کلاهبرداری مربوط به اطلاعات مالی شما است، با سازمان‌های مالی مربوطه مثل بانک یا شرکت کارت اعتباری خود همکاری کنید. آن‌ها ممکن است بتوانند در بازیابی و امنیت حساب‌های شما کمک کنند.
ثبت شماره شکایت: حتما شماره از ثبت شکایت خود را یادداشت کنید و اطلاعات مربوط به پیگیری شکایت را نگهداری کنید. این برای شما در صورت نیاز به پیگیری بیشتر و داشتن اسناد مربوطه مفرداً مفید خواهد بود.

مدارک لازم برای شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی

برای شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی، شما به مدارک و اطلاعات زیر نیاز دارید:

مدارک هویتی: شما باید مدارک هویتی شخصیت خود را داشته باشید، مانند کپی کارت ملی، پاسپورت، شناسنامه و غیره.
مدارک مربوط به جرم: باید مدارک و شواهدی که نشان دهنده وقوع جرم کلاهبرداری اینترنتی هستند، جمع‌آوری کنید. این ممکن است شامل اسکرین‌شات‌ها، ایمیل‌ها، مکاتبات، فاکتورها، سوابق تراکنش‌ها و هرگونه اطلاعات دیگری باشد که ثابت کننده عملیات کلاهبرداری است.
اطلاعات مربوط به متضررین: اگر شما یا دیگران به‌عنوان قربانیان کلاهبرداری اینترنتی اقدام کرده‌اند، باید اطلاعات آن‌ها را نیز در اختیار داشته باشید. شامل نام، آدرس، شماره تماس و هرگونه اطلاعات دیگری که مرتبط با متضررین هستند.
گزارش وقوع جرم: شما باید یک گزارش رسمی از وقوع جرم کلاهبرداری اینترنتی به مراجع قضایی یا نهادهای انفورماتیکی مربوطه ارائه دهید. این گزارش باید جزئیات کاملی از جرم، زمان و مکان وقوع، شرح عملیات کلاهبرداری و هرگونه شواهد قابل ارائه دیگر را شامل شود.
شواهد اثبات هویت: در صورتی که شما از طریق اینترنت به‌عنوان قربانی کلاهبرداری هویت خود را اثبات نمی‌کنید (مانند استفاده از حساب کاربری ناشناس)، باید بتوانید شواهدی ارائه دهید که هویت شما را تایید کنند، مانند اطلاعات بانکی، فاکتورهای پرداخت و غیره.

بهتر است با مراجع قضایی و نهادهای انفورماتیکی محلی تماس بگیرید تا دقیقاً مدارک و اطلاعات مورد نیاز برای شکایت در منطقه خود را بدانید، زیرا قوانین و مقررات ممکن است در هر جایگاهی متفاوت باشند.

تنظیم شکوائیه برای جرم کلاهبرداری اینترنتی

تنظیم یک شکوائیه برای جرم کلاهبرداری اینترنتی می‌تواند مراحل زیر را شامل شود:

عنوان و مشخصات طرفین: در بخش اول شکوائیه، عنوانی را بنویسید که به طور واضح به جرم کلاهبرداری اشاره کند. سپس مشخصات خود و مشخصات متهم (اگر می‌دانید) را درج کنید، از جمله نام، آدرس، شماره تماس و هر اطلاعات دیگری که در دسترس دارید.
توصیف جرم: در بخش بعدی، جرم کلاهبرداری اینترنتی را به طور کامل و دقیق توصیف کنید. شامل جزئیاتی مانند نحوه ارتکاب جرم، تاریخ‌ها و زمان‌های مربوطه، میزان خسارت مالی یا آسیب‌های دیگر که شما یا دیگران بر اثر جرم رنجیده‌اند، و هر گونه شواهد قابل ارائه را نیز ذکر کنید.
شواهد و مدارک: در این بخش، شواهد و مدارک مربوط به کلاهبرداری را آورده و به شکوائیه الصاق کنید. این ممکن است شامل اسنادی مانند صفحات وب ذخیره شده، ایمیل‌ها، تصاویر صفحه، گفتگوهای چت، تراکنش‌های مالی و هر گونه مدرک دیگری باشد. اطمینان حاصل کنید که همه مدارک را به طور کامل و دقیق شرح دهید و نسخه پشتیبان از آن‌ها را نیز نگهداری کنید.
شهود و شواهد شاهدان: اگر شاهدانی برای جرم وجود دارند، شهادت آن‌ها را به طور کامل و دقیق در شکوائیه ذکر کنید. اگر شواهد دیگر مانند داده‌های ترافیک، لاگ‌های سرور یا هر گونه اطلاعات فنی دیگری هم در دسترس دارید، آن‌ها را نیز درج کنید.
درخواست‌ها: در این قسمت، درخواست‌های خاص خود را مطرح کنید. برای مثال، ممکن است بخواهید از مقامات قضایی تحقیق و بازجویی متهم را درخواست کنید، درخواست جبران خسارت مالی را مطرح کنید، یا هر نوع درخواست دیگری که بسته به شرایط شما مرتبط باشد.
امضا و تاریخ: در پایان شکوائیه، امضای خود را قرار دهید و تاریخ ارائه شکوائیه را نیز درج کنید. همچنین، بررسی کنید که آیا نیاز به امضای شاهدان یا سایر افراد دارید و ضرورت امضای آن‌ها را درخواست کنید.

توصیه می‌شود قبل از تنظیم شکوائیه، با یک وکیل یا متخصص حقوقی مشورت کنید تا از صحت و کارایی شکوائیه شما اطمینان حاصل شود و به شما راهنمایی کند که چگونه بهترین رویکرد را در مورد شکایت خود انتخاب کنید.

مرجع شکایت از کلاهبرداری اینترنتی

مرجع تخصصی برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی در حوزه جرایم رایانه‌ای وجود دارد. برای شکایت از این جرم، نیازی به مراجعه حضوری به دادسرا نیست. شخصی که قصد شکایت را دارد، باید شکواییه خود را در سامانه ثبت کند. پس از ثبت شکایت، پرونده به دادسرای جرایم رایانه‌ای ارجاع داده می‌شود که یک دادسرای تخصصی در این زمینه است. در این دادسرا، دادیار و بازپرس تحقیقات مقدماتی را انجام می‌دهند. در صورت لزوم انجام تحقیقات تخصصی بیشتر، موضوع به پلیس فتا نیز ارجاع داده می‌شود تا تحقیقات را تکمیل کند.

بعد از ثبت شکایت و ارجاع پرونده به دادسرا، مراحل بعدی شامل موارد زیر خواهد بود:

تحقیقات مقدماتی: دادیار و بازپرس در دادسرا تحقیقات مقدماتی را انجام می‌دهند. آن‌ها ممکن است با شما تماس بگیرند تا اطلاعات بیشتری دریافت کنند یا سوالات مربوطه را پرسیده و شواهد و مدارک مربوط به شکایت را بررسی کنند.
تحقیقات تخصصی: در صورت لزوم، دادسرا ممکن است تحقیقات تخصصی بیشتری را انجام دهد. این شامل بررسی فنی رایانه‌ها و شبکه‌ها، درخواست اطلاعات از ارائه دهندگان خدمات اینترنتی، تجمیع شواهد رقمی و همکاری با سازمان‌ها و نهادهای دیگر مرتبط با جرم است.
ارجاع به پلیس فتا: در صورتی که تحقیقات تخصصی دادسرا نیازمند همکاری با نیروهای پلیسی است، موضوع شکایت به پلیس فتا (فرماندهی پلیس اطلاعاتی) ارجاع داده می‌شود. پلیس فتا می‌تواند تحقیقات را ادامه داده و به‌عنوان یک نهاد قضایی و قانونی، تحقیقات را تکمیل کند و اقدامات قانونی لازم را انجام دهد.
پیگیری قضایی: در صورت جمع‌آوری شواهد و اطلاعات کافی، دادسرا یا پلیس فتا می‌توانند پرونده را به دادگاه ارجاع دهند. در دادگاه، مراحل قانونی و رسیدگی به پرونده شروع خواهد شد و متهم ممکن است مورد محاکمه قرار گیرد.

مهم است تا در هر مرحله از فرایند، شما با مقامات قضایی همکاری داشته باشید و هر گونه اطلاعات مرتبط را به آن‌ها ارائه دهید تا فرایند پیگیری شکایت به‌درستی انجام شود.

هزینه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی

هزینه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی در سال ۱۴۰۳ متفاوت است و شامل هزینه‌های مختلفی می‌شود. برخی از این هزینه‌ها عبارت‌اند از هزینه‌های دفاتر خدمات قضایی الکترونیک، هزینه ثبت شکایت کیفری، هزینه تایپ شکوائیه و سایر موارد. مجموعاً، هزینه‌ها از ۳۰۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان متغیر است. باید توجه داشت که این رقم میانگینی است و مبلغ فوق به دلایل مختلف ممکن است کاهش یا افزایش یابد.

هزینه‌های مربوط به شکایت از کلاهبرداری اینترنتی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

هزینه دفاتر خدمات قضایی الکترونیک: برای ثبت و پیگیری شکایت خود، ممکن است نیاز به استفاده از دفاتر خدمات قضایی الکترونیک داشته باشید. این دفاتر برای ارائه خدمات قضایی آنلاین، از جمله ثبت شکایات، ارسال اسناد و پیگیری مراحل قضایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هزینه استفاده از این سرویس‌ها ممکن است متغیر باشد و بسته به سیاست‌ها و قوانین هر کشور و سامانه مورد استفاده تعیین می‌شود.
هزینه ثبت شکایت کیفری: در برخی از سیستم‌های حقوقی، برای ثبت شکایت کیفری ممکن است هزینه‌ای دریافت شود. این هزینه معمولا برای پوشش هزینه‌های مربوط به پرونده، مدارک و سایر مراحل قضایی مرتبط است. مبلغ این هزینه بسته به قوانین و مقررات هر کشور و منطقه ممکن است متغیر باشد.
هزینه تایپ شکوائیه: برای تنظیم شکوائیه، ممکن است نیاز به خدمات تایپیست یا وکیل داشته باشید. این هزینه معمولا بر اساس نرخ ساعتی یا تعرفه‌های وکالت تعیین می‌شود و متغیر است. می‌توانید با وکیل خود درباره هزینه تایپ شکوائیه و سایر خدمات مشاوره حقوقی مذاکره کنید.
هزینه مشاوره حقوقی: در صورتی که نیاز به مشاوره فوری حقوقی دارید و از خدمات وکیل یا متخصصان حقوقی استفاده می‌کنید، هزینه مربوط به مشاوره و نمایندگی حقوقی نیز وجود دارد. این هزینه ممکن است به صورت ساعتی، بر اساس تعرفه وکالت یا بر اساس توافق قبلی تعیین شود.

چگونگی جمع‌آوری شواهد برای شکایت از جرم کلاهبرداری اینترنتی

برای جمع‌آوری شواهد برای شکایت از جرم کلاهبرداری می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

ذخیره نسخه پشتیبان از تمام مکاتبات: اگر با کلاهبردار در تعامل بوده‌اید، ضروری است که تمام مکاتبات (ایمیل‌ها، پیام‌ها، گفتگوها و غیره) را ذخیره کنید. این شامل هرگونه ارتباطی است که ممکن است به ثبت وعده‌ها، تهدیدها، تحویل محصولات مشکل‌دار و سایر اطلاعات مربوط به کلاهبرداری اشاره داشته باشد.
جمع‌آوری اطلاعات تراکنش‌ها: اگر شما به عنوان قربانی کلاهبرداری مالی شده‌اید، باید اطلاعات مربوط به تراکنش‌ها را جمع‌آوری کنید. این شامل تاریخ و زمان، نام کسی که پرداخت را دریافت کرده است، شماره حساب بانکی یا جزئیات کارت اعتباری، مبلغ پرداخت شده و…
عکسبرداری از دلایلی که می‌تواند به کلاهبرداری اشاره کند.

در طی این مقاله، بخش مشاوره حقوقی مجله دکتر بهشتیان توضیحاتی را درباره کلاهبرداری اینترنتی و انواع آن ارائه داد. همچنین، به برخی از مواد مربوط به قوانین جرایم رایانه‌ای و تجارت الکترونیک اشاره کردیم که تعریف جرم کلاهبرداری اینترنتی و مجازات آن را شرح داده‌اند. با مطالعه این مقاله، می‌توانید اطلاعاتی درباره مراحل شکایت درباره کلاهبرداری اینترنتی و رسیدگی به آن را به دست آورید.