ضرورت توسعه ظرفیت‌های علم و فناوری دریامحور

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC در دومین همایش بین المللی و چهارمین همایش ملی توسعه پایدار دریا محور در محل دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر که با حضور امیردریادار دکتر حبیب الله سیاری، معاون هماهنگ کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران و سایر میهمانان داخلی و خارجی و محققان حوزه علوم دریایی برگزار شد، بر اهمیت توسعه پایدار در حوزه دریا تاکید کرد.

وی گفت: به فرموده مقام معظم رهبری در سیاست‌های کلی توسعه دریا محور که در ۱۶ آبان ۱۴۰۲ ابلاغ شد، «دریاها و خصوصاً دریاهای آزاد و اقیانوس‌ها از مواهب الهی و ذخایر و منابع سرشاری برای زمینه‌سازی رشد علم و فناوری، افزایش کار و ثروت، تأمین نیازهای حیاتی و تولید اقتدار و بستر مناسبی برای تمدن‌سازی هستند». همچنین رهبر معظم انقلاب در این ابلاغیه در خصوص ظرفیت و جایگاه ایران در استفاده از دریا فرودند: «ایران با موقعیت ممتاز جغرافیایی و قرارداشتن بین دو دریا و برخورداری از هزاران کیلومتر سواحل و نیز جزایر و ظرفیت‌های فراوان بر زمین مانده، لازم است با حضور مؤثر در ساحل، فراساحل، دریا و اقیانوس و بهره‌گیری از آن به عنوان یک پیشران و محور توسعه کشور، برای احراز جایگاه شایسته منطقه‌ای و جهانی در بهره‌گیری از دریا اقدام کند.»

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران ۲۷۰۰ کیلومتر مرز آبی و۵۸۰۰ کیلومتر خط ساحلی دارد که پتانسیل مناسبی جهت گسترش اقتصاد دانش بنیان دریا محور است.

فاضل زاده افزود: ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش متشکل از ناوشکن تمام ایرانی دنا و ناوبندر مکران پس از هشت ماه دریانوردی و طی بیش ۶۵ هزار کیلومتر مسیر دریایی، یک دور ۳۶۰ درجه دور کره زمین انجام داد، و برگ زرین دیگری در کارنامه علم، فناوری و اقتدار نظامی جمهوری اسلامی ایران از خود بر جای گذاشت. این حرکت عظیم رکوردهای بسیاری در حوزه علم و فناوری را در تاریخ کشور ثبت نمود.

وی به تبیین تولیدات علمی بین المللی دریامحور جمهوری اسلامی ایران پرداخت و بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران در زمینه تولید علم جایگاه پانزدهم بر اساس پایگاه اسکوپوس و جایگاه هفدهم بر اساس پایگاه وب او ساینس را دارد. همچنین بر اساس گزارش سال ۲۰۲۳ سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) در خصوص اقتصادهای نوآور برتر، کشورهای هند، ایران و قزاقستان در منطقه آسیای مرکزی و جنوبی به ترتیب در جایگاه اول تا سوم قرار گرفته اند.

رئیس مؤسسه IS خاطرنشان کرد: در حوزه تولیدات علمی بین المللی دریا محور در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳ ایران با ۲۸۱۶ مدرک جایگاه ۳۲ در سطح بین المللی و جایگاه ۴ در میان کشورهای اسلامی را داراست.

نمودار ۱ و ۲ به ترتیب جایگاه کشورهای جهان و کشورهای اسلامی را در حوزه تولیدات علمی دریا محور در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳ نشان می‌دهد.

نمودار ۱- جایگاه کشورهای جهان در تولیدات علمی دریا محور در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳

نمودار ۲- جایگاه کشورهای اسلامی در تولیدات علمی دریا محور در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳

وی افزود: کشورهای آلمان، کانادا و استرالیا بیشترین همکاری علمی را در تولیدات علمی دریا محور با جمهوری اسلامی ایران داشته اند. همچنین عمده تحقیقات دریایی در سطح دنیا به اکولوژی علوم محیطی، زیست شناسی آب شیرین دریایی و مهندسی تعلق دارد. در جمهوری اسلامی ایران پژوهش‌های حوزه علوم دریایی عمدتاً در موضوعات مهندسی، اکولوژی علوم محیطی و زمین شناسی بوده است.

نمودارهای ۳ و ۴ تولیدات علمی دریامحور را به تفکیک حوزه موضوعی به ترتیب در دنیا و ایران در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳ نشان می‌دهد.

نمودار ۳- تولیدات علمی دریا محور (MARINE) کشورهای جهان در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳ به تفکیک حوزه موضوعی

نمودار ۳- تولیدات علمی دریا محور (MARINE) ایران در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳ به تفکیک حوزه موضوعی

فاضل زاده به نقش دانشگاه‌های کشور در تولیدات علمی دریا محور پرداخت و گفت: در سطح کشور دانشگاه آزاد، دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس به ترتیب با ۵۲۰، ۳۷۲ و ۱۶۷ مدرک، بیشترین تولیدات علمی را در حوزه علوم دریا داشته اند.

جدول زیر میزان تولیدات علمی دانشگاه‌های کشور در حوزه علوم دریا را نشان می‌دهد.

وی گفت: به طور متوسط سالانه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ همایش ملی و بین‌المللی توسط مؤسسه ISC نمایه سازی می‌شود که در حدود یک درصد از این همایش‌ها در حوزه علوم دریا است. که نشان می‌دهد ظرفیت تحقیقات علوم دریایی مغفول مانده و نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر است.

در انتهای این دیدار نیز دکتر فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC لوح یادبود ISC را به دکتر امیر اشتری رئیس دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر تقدیم کرد.