از دانشنامه نمایش عروسکی چه خبر؟/ ملاقات با گودو در یک کافه

غزل اسکندرنژاد نویسنده و کارگردان تئاتر، مدرس و عضو هیأت علمی دانشگاه هنر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره انتشار نمایشنامه «ملاقات با گودو در کافه پایتخت با ۱۵ درصد تخفیف» گفت: این نمایشنامه را سال ۹۵ نوشتم و در شانزدهمین جشنواره نمایش‌های عروسکی تهران مبارک در تالار چهارسو مجموعه تئاتر شهر اجرا شد. تا پیش از این به فکر انتشار این نمایشنامه نبودم اما متأسفانه وقتی مهرنوش شریعتی که از بازیگران نمایش بود و در نقش خانم صاحب کافه بازی می‌کرد، فوت شد فکر کردم با انتشار این نمایشنامه هم یادی از او بکنم و هم چون نمایش بعد از جشنواره به دلایلی مانند کرونا و اتفاقات دیگر اجرای عمومی نرفت احساس کردم بهتر است آن را منتشر کنم. این نمایشنامه به تازگی توسط انتشارات ارشدان منتشر شده است.

وی درباره ویژگی‌های نمایشنامه توضیح داد: اسم نمایشنامه «ملاقات با گودو در کافه پایتخت با ۱۵ درصد تخفیف» است که در پرانتز توضیح دادم یک فانتزی عروسکی با ۲ پایان. به این دلیل این مطلب را در توضیح نمایشنامه آوردم که به هر حال من این متن را برای اجرا نوشتم و می‌دانستم که خودم می‌خواهم آن را به شیوه عروسکی اجرا کنم. در واقع می‌خواستم به مخاطب بگویم این متن را من به شیوه عروسکی اجرا کردم اما هر فرد دیگری می‌تواند هر مدل دیگری که مد نظرش است آن را به صحنه ببرد چون معتقد به این نیستم که نمایش عروسکی متن متفاوتی دارد. هر نمایشنامه‌ای با توجه به فرم اجرایی که کارگردان برایش در نظر می‌گیرد، می‌تواند عروسکی یا غیرعروسکی باشد. این نمایشنامه یک برداشت آزاد از «در انتظار گودو» بکت است و در متنی که منتشر شده ۲ پایان برای اجرا در نظر گرفته‌ام. در پایان دومی که برای نمایش نوشتم به ماهیت خود نمایشنامه بکت بیشتر نزدیک است چون فکر می‌کنم ارزش معنایی این نمایشنامه به نیامدن گودو است از این رو سعی کردم در برداشت دوم به این رویکرد وفادارتر باشم.

این مدرس تئاتر با اشاره به اینکه فعلاً تمایلی به اجرای عمومی نمایش ندارد و در صورت اجرا نیز با وجود علاقه‌ای که به اجرای جشنواره داشته، ترجیح می‌دهد تغییراتی در ساختار اجرا بدهد، عنوان کرد: این نمایشنامه ۲۲ اردیبهشت در هفته تئاتر انجمن نمایشگران عروسکی رونمایی شد. فکر می‌کنم اتفاق خوبی است که نویسندگان تئاتر عروسکی بتوانند نمایشنامه‌های خود را منتشر کنند و اگر آن کار قبلاً اجرا رفته باشد امکان مقایسه و توجه بیشتر به شیوه‌های اجرایی تئاتر عروسکی فراهم می‌شود. امیدوارم خود جشنواره نمایش عروسکی هم در دوره‌های بعد امکانی فراهم آورد تا متن‌های نمایشی عروسکی منتشر شوند چون انتشار این آثار توسط خود دبیرخانه بسیار راحت تر از این است تا اینکه خود افراد بخواهند برای چاپ کتابشان اقدام کنند به این دلیل که چاپ نمایشنامه توسط انتشارات خصوصی خیلی سخت شده است.

اسکندرنژاد که چند سال است درگیر ترجمه «دانشنامه جهانی نمایش عروسکی» است درباره روند ترجمه این کتاب بیان کرد: از سال ۹۸ ترجمه این دانشنامه را با نام اختصاری Wepa آغاز کرده‌ایم که من به عنوان سرویراستار تیم در گروه ترجمه حضور دارم. این کتاب که توسط یونیما منتشر شده، ابتدا به زبان فرانسه به چاپ رسیده و سپس به زبان‌های انگلیسی و اسپانیایی نیز ترجمه شده است. در سال پنجم ترجمه این کتاب هستیم تا امروز همه مقالات ترجمه و آماده شده است و کتاب در مرحله فهرست اعلام و صفحه‌آرایی قرار دارد. امیدوارم کتاب در انتهای تابستان بتواند رونمایی شود.

وی یادآور شد: نکته مورد توجه این است که به هرحال ترجمه دایره المعارف ها و کتاب‌های مرجعی با این حجم زمان‌بر هستند و چون یک تیم بزرگ در حال کار روی این آثار هستند ممکن است مسائلی روی روند کار تأثیر بگذارد مثلاً بحران کرونا تأثیر بسیار ناخوشایندی روی کار ما گذاشت چون تیر ماه ۹۸ شروع به کار روی این پروژه کردیم و به فاصله چند ماه کرونا شروع شد و در ادامه مشکلات اقتصادی و قطع شدن اینترنت در یک مقطع زمانی روند کار ما را کند کرد.

این عروسک‌گردان و کارگردان تئاتر در پایان یادآور شد: مساله دیگر نیز تغییر شرایط اقتصادی جامعه بود که بر کار ما نیز تأثیر گذاشت چون هزینه‌ای که در ابتدا برای این کتاب پیش بینی می‌شد با بالا رفتن تورم چند برابر شد. این کتاب قرار است توسط انتشارات نمایش منتشر شود و من قراردادی با اداره کل هنرهای نمایشی دارم اما متأسفانه در ۶-۷ ماه گذشته هیچ پرداختی انجام نگرفته و می‌توانم بگویم تا اینجا کار را با مبلغی کمتر از یک چهارم مبلغ قرارداد پیش بردم و تا امروز بسیاری از هزینه‌ها را به شکل شخصی پرداخت کردم. اما خوشبختانه گروه با همدلی و همراهی بسیار زیادی جلو آمده است که جای تشکر دارد. این را هم بگویم که این کتاب مهمترین و کامل‌ترین رفرنس نمایش عروسکی در ایران خواهد بود و بعد از انگلیسی و اسپانیایی، زبان فارسی سومین زبانی است که کتاب در دنیا به آن ترجمه شده است و امیدوارم با آمدن مدیرکل جدید شرایط به شکلی فراهم شود تا بتوانیم با فراغ بال و زودتر کتاب را منتشر کنیم.