آیا فرازمینی‌ها می‌توانند ما را در کیهان پیدا کنند؟

در قرون اخیر، با پیشرفت‌های علمی و با شناخت بیشتر انسان از جایگاهش در گیتی، انسان همواره از خود پرسیده است آیا در این گیتی پهناور حیات هوشمند دیگری وجود دارد یا نه. علاوه بر این پرسش، موضوع دیگری نیز مطرح است، اینکه آیا حیات هوشمند بیگانه فرضی می‌تواند ما را اینجا روی زمین شناسایی و رصد کند؟

تارنمای اسپیس با انتشار یادداشتی در این زمینه می‌نویسد که این پرسش‌‌ چیزی بیش از اندیشه‌‌های فلسفی است و به حوزه عمل نیز وارد شده است. در این گزارش، به پژوهش دانشمندان در پروژه‌ای با نام «تداخل‌سنج بزرگ سیارات فراخورشیدی» (LIFE) اشاره شده است که سیارات فراخورشیدی زیست‌پذیر را شناسایی می‌کند.

ایده اصلی این پروژه این است که دانشمندان دریابند آیا ما با کمک تجهیزات رصدی می‌توانیم به وجود حیات پی ببریم یا نه؟

این ماموریت جالب متشکل از ۵ فضاپیماست که یک تداخل‌سنج فروسرخ میانی را ایجاد می‌کنند. این ۵ فضاپیما در فاصله‌ای نسبتا نزدیک به تلسکوپ فضایی جیمز وب، در مداری به دور خورشید به نام نقطه لاگرانژی ۲ مستقر خواهند شد.

تیم تحقیقاتی مؤسسه فناوری فدرال زوریخ قصد دارد در این ماموریت، که اواخر سال ۲۰۲۶ یا اوایل سال ۲۰۲۷ انجام خواهد شد، نشان دهد که آیا می‌توان با فناوری‌‌های رصدی به وجود حیات در یک سیاره پی برد یا نه.

این پژوهشگران درعین‌حال می‌خواهند نشان دهند که اگر تجهیزات رصدی نتوانند به وجود حیات روی سیاره زمین پی ببرند پس چگونه قادر خواهند بود وجود بیگانگان فضایی در سیارات فراخورشیدی دوردست را آشکار کنند؟

هدف اولیه این پروژه شناسایی سیارات سنگی زمین‌مانندی است که اندازه و دمای‌شان مشابه زمین است. این آشکارساز، برای دریافت طیف نوری سیارات فراخورشیدی و تعیین نوع عناصر و مواد شیمیایی جو آن‌ها ساخته شده است.

دانشمندان بیش از هرچیز امیدوارند شواهدی از اکسیژن، آب یا متان و، به‌عبارتی، نشانه‌های زیستی پیدا کنند، زیرا وجود این مواد نشان‌دهنده وجود حیات در آن سیارات است.

«امضا» یا «ردپای زیستی» به نشانه‌های زیستی گفته می‌شود که درواقع داده‌های طیفی شیمیایی‌اند که دانشمندان براساس آن‌ها می‌توانند احتمال وجود حیات را در ناحیه معینی از کیهان حدس بزنند.

 

 

آیا روی سیاره زمین حیات وجود دارد؟

این پرسش ممکن است نخست بی‌مورد و حتی مضحک به نظر برسد. بدیهی است که حیات روی زمین وجود دارد. اما این پاسخ مایی است که اینجا روی زمین زندگی می‌کنیم. درحالی‌که پرسش اساسی‌تر می‌تواند این باشد: آیا فراتر از شناسایی حیات در سیارات دیگر، حیات روی زمین خودمان، یعنی تنها سیاره‌ای که از وجود حیات روی آن اطمینان داریم، اساسا با تجهیزات رصدی قابل آشکارسازی است؟

پژوهش دانشمندان با استفاده از داده‌های رصدی ماهواره «آکوا ارث» (Aqua Earth) ناسا صورت گرفت و آن‌ها برای محاسبه تغییرات فصلی بر داده‌های ‌گردآوری‌شده در ژانویه و ژوئیه ۲۰۱۷ میلادی متمرکز بودند.

دانشمندان بررسی کردند که این نتایج چگونه تحت تاثیر نوسانات فصلی و هندسه زمین قرار می‌گیرد. آن‌ها با به دست آوردن سه نمای احتمالی (دو تا از قطب‌های زمین و یکی از استوا) به این نتیجه رسیدند که اگر پروژه «تداخل‌سنج بزرگ سیارات فراخورشیدی» یا ابزاری مشابه آن زمین را از فاصله ۳۰ سال نوری رصد کند، آیا می‌تواند مشخص کند که سیاره ما یک سیاره زیست‌پذیر و قابل سکونت است یا نه.

به گفته آن‌ها، گازهای اتمسفری مانند دی‌اکسید کربن، متان و آب نیز که برای وجود حیات ضروری‌اند یا درپی وجود حیات ایجاد می‌شوند، در طیف سیاره ما قابل مشاهده خواهند بود.

از این رو، رصد زمین با تلسکوپی شبیه به تداخل‌سنج بزرگ سیارات فراخورشیدی برای دانشمندانِ یک تمدن بیگانه فضاییِ احتمالی ممکن خواهد کرد که ببینند سیاره ما در سطح خود از آب مایع برخوردار است.

به گفته دانشمندان، یکی از دستاوردهای این پژوهش آن‌ است که این نتایج، صرف‌نظر از شکل کلی هندسی سیارات، یکسان است، چراکه دانشمندان درواقع هندسه سیارات فراخورشیدی را، که تداخل‌سنج بزرگ سیارات فراخورشیدی رصد می‌کند، نمی‌دانند.

با این حال، آنچه با ابزاری مانند تداخل‌سنج بزرگ سیارات فراخورشیدی قابل آشکارسازی نیست، تغییرات فصلی است، اما دانشمندان می‌گویند که حتی اگر فصلی بودن اتمسفر با این تجهیزات رصدی به‌راحتی مشاهده‌پذیر نباشد باز هم مشکل خاصی پیش‌ نخواهد آمد.

این بررسی نشان می‌دهد که ماموریت‌های فضایی آتی می‌توانند ارزیابی کنند که آیا سیارات فراخورشیدی زمین‌مانند و معتدل نزدیک به ما قابل سکونت‌‌اند یا نه، یا حتی فراتر از آن، آیا ساکنانی دارند یا نه. این پژوهش در روز دوشنبه ۲۶ فوریه (۷ اسفند) در «آستروفیزیکال ژورنال» منتشر شده است.