راهبرد اساسی برای رفع معضل فیلترینگ

محمود اروج‌زاده

مسعود پزشکیان در دوران تبلیغات انتخاباتی، چند موضوع عمده را به عنوان محورهای دیدگاه‌های خودش به شکل پررنگی مطرح کرد که مورد اقبال رای‌دهندگان قرار گرفت، و طبعا اکنون و با نشستن او بر کرسی ریاست جمهوری، انتظار می‌رود صورت عمل به خود گرفته و محقق شوند.

اما حل این مشکلات کم و بیش مزمن، طبعا بدون همکاری و یا هماهنگی نهادهای گوناگون کشور عملی نمی‌شود، و صد البته به همان میزان که این معضلات عمیق‌ترند و پایدارتر، حل آنها هماهنگی مراجع بیشتر و البته بالاتری را می‌طلبد.

مشخصا در مورد فیلترینگ که اکنون به کلافی پیچیده و سردرگم مبدل شده (تا جایی که حتی یک قاضی توانسته با یک امضای ساده و در سکوت دیگر مراجع قانونی میلیون‌ها نفر را به یکباره و برای سال‌ها از دسترسی به یک سکوی جهانی محروم کند) اکنون اراده اصلی رفع آن نیز باید از سوی کانون اساسی حاکمیت بروز و ظهور کند. اما چه باید کرد؟

۱. چند روز پیش و در دیدار مجموعه دولت جدید با رهبری، دیدگاه ایشان در خصوص فضای مجازی چنین بود: «اینکه بنده گاهی گفته‌ام فضای مجازی رها و ول است، به خاطر این است. حکمرانی بر اساس قانون؛ اگر قانونی ندارید، قانون را به وجود بیاورید و بر اساس آن قانون، زمام کار را به دست بگیرید… من به این مناسبت فضای مجازی، حرف خودم را و آن مبنای خودم را گفتم، قبلاً هم گفته‌ام، بعضی‌ها جور دیگری تبیین میکنند یا میفهمند یا نمیخواهند بفهمند، امّا حرف من این است: فضای مجازی در کشور باید قانونمند بشود؛ آن‌وقت یک فرصت خواهد شد…»

به نظر می‌رسد این دیدگاه نه‌تنها به‌نوعی حاکی از انتقاد از شرایط کنونی‌ست، بلکه در مقطع جدید با ایجاد گشایش در فضای مجازی تباینی هم ندارد، و بیشتر تاکید بر قانونمداری است و نه تندروی، که البته کاملا صحیح است و اساسا با تاکیدات رییس جمهور جدید همنواست. اما نکته مهم‌تر در این سخنان، تاکید بر بدفهمی و سوءبرداشت‌هایی است که تاکنون از آن صورت گرفته و بد تبیین شده در حالی که دست‌اندرکاران «یا می‌فهمند یا نمی‌خواهند بفهمند!» و سپس بر مبنای آن هم عمل شده و به صحنه مسلط فعلی بدل شده و این بحران را ایجاد کرده است؛ مشخص است که مخاطبان این انتقاد کلیت مجریانند که وضع فعلی را شکل داده‌اند. پس می‌توان از آن به عنوان اشارت آشکاری بر لزوم فهم و تبیین جدید از این دیدگاه برداشت نمود، که لزوما باید با عملکرد قبلی که منتج به ایجاد محدودیت و فیلترینگ کلی است کاملا متفاوت باشد.

۲. رییس جمهور پس از انتخاب، دیگر چندان سخنان آشکاری در میان عموم در این خصوص نگفت، که با نگاه خوشبینانه می‌توان آن را حاکی از آغاز نوعی لابی برای حل و فصل موضوع فراتر از جنجال‌های انتخاباتی دانست، چنانکه یکی از معاونانش نیز به‌تازگی همین موضوع را تایید کرده است. پزشکیان در نخستین سخنانش رودرروی مردم در صداوسیما هم از کنار این موضوع تلویحا گذشت، و البته بلافاصله در شبکه ایکس نوشت: «برای راحتی مردم ضوابط مربوط به فضای مجازی را در شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی فضای مجازی تعیین تکلیف خواهیم کرد.»

با نگاه واقع‌بینانه، این بهترین راهبردی‌ست که می‌توان برای این زخم عمیق در پیش گرفت، چرا که مخالفان بسیاری (که وضعیت موجود را شکل داده‌اند) با انگیزه‌های متفاوت آماده مقاومتند. اما اکنون با استناد به سخنان جدید رهبری و نیز مطالبات عمومی مردم در انتخابات اخیر، می‌توان در نهادهای بالادستی چون شوراهای عالی فضای مجازی و امنیت ملی، خواسته‌های غالب مردم را در قالب مصوبه(که در عرف این نهادها «قانون» هم نام می‌گیرند) صادر کرد و آنها را به ملاک عمل تبدیل نمود، ضمن اینکه از این پس مقابل تصمیمات سلیقه‌ای و متعارض با منافع مردم هم ایستاد.

بدین ترتیب هم تکلیف پلتفرم‌های مشهور و عمومی روشن می‌شود و محدودیت ایجاد شده برای مردم حذف می‌گردد، و هم در آینده بر مبنای این مصوبات، راه بر هر گونه تصمیم منفی و سنگ‌اندازی در راه دسترسی میلیون‌ها کاربر به اینترنت و یا تحمیل هزینه‌های سنگین بر آنها بسته می‌شود.

در این صورت، دیگر بسیاری سوال‌های ساده و البته عجیب و خنده‌دار از ذهن ایرانیان حذف خواهد شد از جمله اینکه: «چرا دانشگاهی آزاد و رایگان و عمومی به نام یوتیوب باید مسدود شود؟» و یا «واقعا علت فیلتر شدن بانک بزرگ نرم‌افزاری مانند گوگل‌پلی چیست؟» (منبع: انصاف نیوز)