قرارداد دوجانبه برق (Bilateral Contracts) نوعی تفاهم‌نامه است که برای انتقال مستقیم برق از فروشنده (که می‌تواند یک شرکت خرده‌فروش یا یک نیروگاه باشد) به مصرف‌کننده منعقد می‌شود. در فرآیند فعلی، مشترکین با نیازهای برق بالای 5 مگاوات این امکان را دارند تا تمام یا بخشی از نیاز خود را از طریق خرید برق دوجانبه تأمین کنند. این قرارداد تحت نظارت مستقیم از سوی بهره‌بردار مستقل بازار برق (که در ایران توسط شرکت مدیریت شبکه برق ایران صورت می‌گیرد) ثبت شده است و انعطاف بسیار بالایی دارد.
روش‌های خرید برق دوجانبه در بازار برق
روش‌های خرید برق دوجانبه در بازار برق انواع مختلفی دارد، از جمله قراردادهای دوجانبه و بازار بورس انرژی.
قراردادهای دوجانبه
در قراردادهای دوجانبه، توافق میان فروشنده و مصرف‌کننده برق برقرار می‌شود که این امر انعطاف بالا و امکان تامین نیازهای خاص مصرف‌کننده را فراهم می‌سازد.
بازار بورس انرژی
در مقابل، در بازار بورس انرژی، برق از طریق مزایده و معاملات عمومی خریداری می‌شود.
قابل توجه است که در هر دو روش مذکور، نیازی به تغییرات در زیرساخت‌های فیزیکی برق رسانی، از جمله شبکه‌های داخلی و خارجی برق یا نصب کنتورهای جدید، وجود ندارد. این امر به مصرف‌کنندگان این اجازه را می‌دهد که با حفظ تجهیزات فعلی خود برق را تامین کنند.
نکته مهم!
قرارداد دوجانبه برق به مشتریان این امکان را می‌دهند که با تنظیم شرایط معین برای قیمت و زمان تحویل برق، به شکلی مستقیم از فروشنده خود برق را تهیه کنند. در همین حال، بازار بورس انرژی از طریق رقابت و مزایده، اجازه معاملات شفاف و عادلانه بین مختلف صاحبان نیاز به برق را می‌دهد.
به این ترتیب، این دو روش در ایجاد یک بازار پویا و انعطاف‌پذیر برق بسیار موثر هستند که از نظر اقتصادی و عملکرد سیستم انرژی، بهینه‌سازی می‌شود.
قراداد برق دو جانبه خارج از بورس
طبق نظر کارشناسان وزارت نیرو، افراد می‌توانند جهت تامین برق برای صنایع خود از روش برق دوجانبه بهره ببرند. یکی از گزینه‌های این روش، قراردادهای فروش برق دوجانبه خارج از بورس است. این قراردادها با حداقل مدت یک سال منعقد می‌شود و برق مورد نیاز صنعت را تامین می‌کنند.
برای این نوع قراردادها، لازم است قرارداد الحاقیه از مالک شبکه برق (برق منطقه‌ای یا شرکت توزیع برق) به‌دست آید و توافقات بین طرفین با مالک شبکه منعقد شود. سپس عرضه‌کننده باید میزان و زمان شروع تامین برق را در سامانه مدیریت شبکه برق ایران ثبت کند و با نظارت مدیریت شبکه برق ایران، برق برای مشترک مورد نظر فراهم سازد. این روش با تاکید بر محرمانه بودن جزئیات قرارداد، تضمین خواهد کرد که توافقات بین طرفین جایی مطرح نمی‌شود.
در این روش از خرید برق دوجانبه، واحد مدیریت شبکه برق ایران تامین برق را به‌صورت پایدار و مطمئن تضمین می‌کند. در صورتی‌که عرضه‌کننده به هر دلیلی نتواند برق تعهدشده را فراهم کند، برق از طریق شبکه سراسری تامین خواهد شد و عرضه‌کننده موظف به جبران هزینه‌های مربوط به این امر خواهد بود. این روش، تامین هزینه بهینه‌تری را نیز برای افراد فراهم می‌سازد.
مقایسه خرید برق دوجانبه از طریق قرارداد نسبت به بورس
| موضوع | قرارداد دوجانبه | بورس انرژی |
| تاثیر عدم پیش‌بینی مصارف | موجب هدررفت برق مصرف نشده / افزایش هزینه‌ها | نقدی و قبل از دوره مصرف |
| نرخ‌های متغیر در ماه‌های پیک سال | دارای سیر صعودی و متغیر در ماه‌های پیک سال | ثابت و قبل از دوره مصرف |
| پیش‌بینی مصارف برق | پیچیده و غالبا متناقض با مصارف واقعی | مستلزم اقدامات ماهانه کارگزار |
| تناقض در سفارش‌گذاری | زیان در صورت هرگونه تناقض در سفارش‌گذاری | برق مصرف نشده سوخت می‌شود |
| ساز و کار بورس انرژی | خریدهای ماهانه با پرداخت هزینه‌های کارگزاری | ثبت سفارش در کارتابل مشترک با قطعیت 100 درصد |
| تخصیص برق و ثبت سفارش | تخصیص برق با قطعیت 100 درصد و ثبت سفارش در کارتابل مشترک | بررسی سوابق صورتحساب‌ها و تایید تخصیص برق |
| نتیجه خرید از بورس انرژی در برخی صورتحساب‌ها | خرید میزان انرژی خریداری شده اعمال نشده است | – |
توجه:
- قرارداد دوجانبه با افزایش هزینه در صورت عدم پیش‌بینی مصارف همراه است.
- نرخ‌های عرضه در بورس انرژی متغیر است و بر اساس ماه‌های پیک سال، سیر صعودی دارد.
- پیش‌بینی مصارف برق در بورس انرژی به‌دلیل ماهیت متغیر تولید صنایع پیچیده خواهد بود.
- در صورت تناقض در سفارش‌گذاری، برق مصرف‌نشده از طریق بورس سوخت می‌شود.
- ساز و کار بورس انرژی مستلزم اقدامات ماهانه کارگزار و پرداخت هزینه‌های کارگزاری خواهد بود.
- تخصیص برق در قرارداد دوجانبه با ثبت سفارش در کارتابل مشترک صورت می‌گیرد و قطعیت 100 درصد دارد.
- در برخی صورتحساب‌ها، خرید انرژی از بورس انرژی اعمال نشده است.
مسئولیت اجرا در فرایند قرار داد دوجانبه برق به چه شکل است؟
متولی و مسئول اجرایی دستورالعمل‌های مصوب و مرتبط با قراردادهای برق دوجانبه، بالاترین مقام اجرایی در شرکت مدیریت شبکه برق کشور ایران است. در این فرآیند، شرکت‌های برق منطقه‌ای و شرکت‌های توزیع برق به‌عنوان مجریان منطقه‌ای شرکت مدیریت شبکه برق ایران محسوب می‌شوند. شرکت توانیر به‌عنوان نهاد نظارتی، مسئولیت نظارت مستمر بر اجرای این فرآیند را بر عهده دارد.
بعد از انجام خرید برق دوجانبه، هر دو طرف متعهد هستند که در اسرع وقت اطلاعات مربوط به اتمام این معامله را به شرکت برق منطقه‌ای و توزیع نیروی برق اطلاع دهند. اتمام دوره می‌تواند خارج از زمان معین در قرارداد باشد و با توافق طرفین انجام گیرد.
اگر شرکت تامین‌کننده نتواند به‌صورت مداوم و در مدت زمان مشخص‌شده در قرارداد، برق مورد نیاز را فراهم سازد، شرکت برق منطقه‌ای به‌همراه شرکت توزیع نیروی برق به شرکت خرده‌فروش اطلاع‌رسانی می‌کند. شرکت توزیع برق نیز ملزم به فوریت در اطلاع‌رسانی به مصرف‌کننده است و صورتحساب کامل مصرف‌کننده را بلافاصله صادر خواهد کرد.
آرارات، بزرگترین شرکت خرده فروش عرضه کننده برق در بورس کالا و انرژی
مجموعه تامین انرژی پایدار آرارات به‌عنوان بزرگترین شرکت خرده‌فروش عرضه‌کننده برق در بورس کالا و انرژی، جایگاه برجسته‌ای در بازار انرژی ایران دارد. این شرکت با تمرکز بر فروش برق به مشتریان صنعتی و تجاری، نقش اساسی در تامین نیازهای انرژی مختلف صنایع و کسب‌وکارها ایفا می‌کند.
آرارات با ارائه خدمات حرفه‌ای و انعطاف‌پذیری در قراردادهای خریدوفروش برق، به مشتریان خود امکاناتی چندگانه را ارائه می‌دهد. از جمله ویژگی‌های برجسته آرارات می‌توان به قیمت‌گذاری منصفانه، ارائه پیشنهادهای تجاری جذاب و اطمینان از تامین پایدار برق اشاره کرد.
جمع‌بندی
خرید برق دوجانبه، یک روش انعطاف‌پذیر و اقتصادی برای مشتریان صنعتی و تجاری است. در این نوع قراردادها، فروشنده و مشتری توافق‌نامه‌ای منعقد می‌کنند و برق مورد نیاز به صورت مستقیم تامین می‌شود. این روش امکان انتخاب گزینه‌های مختلف برای مقدار و زمان تحویل برق را فراهم می‌سازد و از امکانات انرژی بهینه‌تری برخوردار است. با اینکه نیاز به تغییرات فیزیکی در زیرساخت‌های برق رسانی ندارد، این روش به مشتریان امکان مدیریت هوشمندانه‌تر و هزینه‌های کمتر را خواهد داد.