افزایش ۴ برابری تسهیلات پژوهشی به شرکت‌های دانش‌بنیان

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از صندوق نوآوری و شکوفایی، روح‌الله ذوالفقاری، معاون تسهیلات و تجاری‌سازی صندوق نوآوری و شکوفایی با حضور در برنامه میز اقتصاد شبکه خبر درخصوص سقف تسهیلات صندوق نوآوری در حوزه پژوهش و فناوری گفت: صندوق نوآوری با هدف تجاری سازی دستاوردهای علمی، فناوری و پژوهشی کشور شکل گرفت. در سال گذشته (۱۴۰۱) با هدف حمایت از پژوهش، بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان تسهیلات در قالب ۵۰۰ فقره به شرکت های دانش بنیان پرداخت کردیم. امسال پیش‌بینی شده است که این تسهیلات که در زمره تسهیلات خُرد صندوق نوآوری و شکوفایی طبقه بندی می شوند، به ۲ هزار میلیارد تومان برسد. عملکرد ۸ ماهه (تا آبان‌ماه جاری) نشان می دهد تاکنون ۹۰۰ میلیارد تومان تسهیلات در قالب ۷۰۰ فقره به شرکت های دانش بنیان پرداخت شده است.

ذوالفقاری تصریح کرد: تحقیقات در دانشگاه ها و موسسه های تحقیقاتی عمدتا بر محور پژوهشگران شکل می گیرد. این تحقیقاتی زمانی باید ظهور و بروز اقتصادی و عملیاتی در سطح بنگاه و کشور داشته باشد. در صندوق نوآوری و شکوفایی تلاش می کنیم از زمانی که ایده در ذهن یک پژوهشگر پخته می‌شود و سعی می‌کند به عنوان یک کسب و کار، بروز پیدا کند تا زمانی که این کسب و کار به بلوغ خود می رسد، حمایت کاملی داشته باشیم. این حمایت ها چطور اتفاق می افتد؟ ما نهادهای متنوعی به عنوان نهادهای واسط نوآوری از جمله انواع مراکز نوآوری، پارک های علم و فناوری، شتابندهنده ها و مراکز رشد در کشور داریم. به این مراکز کمک می کنیم تا بتوانند پذیرای پژوهشگران باشند و پژوهشگران را در قالب هسته های پژوهشی و تیم های فناور پذیرش کنند و امکانات لازم را در اختیار آنها قرار دهند و در نهایت، یک محصول موفق قابل عرضه به بازار و البته مورد نیاز بازار، طراحی و تولید کنند.

معاون تسهیلات و تجاری‌سازی صندوق نوآوری و شکوفایی تأکید کرد: مفهوم بازار یعنی نیازی که بازار دارد و آن محصول می تواند در فضای رقابتی بازار، بخشی از نیاز بازار را پاسخگو باشد. طبیعتا بعد از اینکه ایده اولیه به شکل نمونه های آزمایشگاهی یا نمونه های مهندسی روانه بازار شود، نمی تواند موفقیت زیادی داشته باشد و محصول باید متناسب با الزامات بازار طراحی شود. در صندوق نوآوری و شکوفایی بعد از اینکه از نهادهای واسط نوآوری حمایت کردیم، شرکت های دانش بنیان را در قالب تسهیلات نمونه سازی کمک می کنیم که این تسهیلات قرض‌الحسنه از طریق خود صندوق نوآوری و شکوفایی یا صندوق های پژوهش و فناوری که عامل صندوق هستند، به شرکت ها پرداخت می شوند تا بتوانند یک محصول قابل عرضه به بازار تولید کنند. طبیعتا وقتی مدل قابل عرضه این محصول با بازار ارائه شد، اگر نیاز دارد که خط تولید آن راه اندازی شود، اگر نیاز به تأمین هزینه های سرمایه در گردش داشته باشد، اگر نیاز به تحریک بازار برای خرید اقساطی این محصولات (لیزینگ) داشته باشد، این حمایت ها از سوی صندوق نوآوری و شکوفایی (در قالب تسهیلات مختلف) صورت می‌گیرد.

ترسیم دالان رشد برای شرکت‌ها

وی افزود: در مراحل اولیه، تسهیلات نمونه سازی را داریم تا بتوانند شکل لازم برای ارائه یک محصول قابل پذیرش در بازار داشته باشند و بتوانند محصول خود را به بازار عرضه کنند. برای شرکت‌ها، یک دالان رشد ترسیم می کنیم. در مراحل اولیه کمک می کنیم محصول از نظر فنی به بلوغ برسد. در مراحل میانی کمک می کنیم تا زیرساخت‌های شرکت به لحاظ فنی و تولیدی شکل گیرد و در مراحل پایانی کمک می کنیم تا شرکت ها، هزینه های مورد نیاز تولید را داشته باشند. یک اصل جدی به نام نیاز بازار وجود دارد. این نیاز بازار ممکن است بخشی نیاز بازار داخلی باشد یا اهداف صادراتی را ترسیم کرده باشد. یکی از خدمات مهم صندوق نوآوری و شکوفایی این بوده که سعی کرده است ارتباط میان بازیگران مختلف این حوزه را برقرار کند.

معاون تسهیلات و تجاری‌سازی صندوق نوآوری و شکوفایی خاطرنشان کرد: حتی شرکت های دانش بنیان را به ارتباط با دانشگاه تشویق کرده ایم. در حال حاضر خدمتی در صندوق نوآوری و شکوفایی به عنوان «کمک هزینه تحقیق و توسعه» داریم که به شرکتی تعلق می گیرد که قصد دارد تحقیق و توسعه خود را از طریق یک تیم فناور در دانشگاه و یک هسته پژوهشی در دانشگاه انجام دهد. سقف این کمک هزینه تحقیق و توسعه تا ۵۰۰ میلیون تومان است که شرکتها می توانند درخواست‌های خود را به صندوق نوآوری و شکوفایی ارائه کرده و تیم فناوری مورد نظرشان از یک دانشگاه را به ما معرفی کنند.

البته به این تیم فناور به تنهایی بسنده نمی کنیم و فراخوان منتشر می کنیم که اگر تیم های پژوهشی بهتری وجود داشته باشند، می توانند در فضای رقابتی این اتفاق بیافتد.

وی افزود: این تیم فناور برای پژوهش های کاربردی جذب می شود. طبیعتا داریم در مورد بخش خصوصی و شرکت دانش بنیانی صحبت می کنیم که نگاهش به هزینه های که انجام می دهد این است که محصولی را روانه بازار کرده و منافعی را از آن محصول به دست بیاورد. تا ۹۰-۷۰ درصد از هزینه های تحقیق و توسعه را به عنوان کمک هزینه تحقیق و توسعه به تیم فناور پژوهشی دانشگاهی پرداخت می کنیم، نه به شرکت دانش بنیان و طبعتا یک سهمی هم خود شرکت پرداخت می کند. این ارتباط یک ارتباط دو سویه است که نه فقط این مسئله را بلکه باعث تقویت تیم های دانشگاهی، پرورش نیروی انسانی که هنری فراتر از هنر پژوهش به شکل مستند و مکتوب در قالب کتاب، مقاله و اینها دارد و می تواند پژوهشی را انجام دهد که در صنعت کاربرد جدی دارد و می تواند به عنوان نیاز روزانه صنعت شناسایی شود.

ذوالفقاری گفت: واقعیت این است که میزان اعتباری که در کلان کشور برای تحقیق و توسعه صرف می کنیم، از استاندارد جهانی پایین تر است و برای کشوری مثل ایران که در حوزه علم و فناوری هدف گذاری روبه جلو و پیشرفت را مدنظر دارد، لازم است که یک تدابیری اندیشیده شود تا سهم بیشتری از منابع و هزینه ها چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی، صرف تحقیق و توسعه شود. قانون جهش دانش بنیان با پیگیری های متعددی که صورت گرفت، تصویب شد که بخشی از این قانون به درستی به این حوزه می پردازد که اگر بنگاه ها، هزینه های تحقیق و توسعه خود را به صورت هدفمند در راستای رفع نیازهای بازار، اهداف توسعه‌ای حوزه علم و فناوری به کار بگیرند، این هزینه ها به شکل اعتبار مالیاتی برای شرکت‌ها در نظر گرفته می شود.

وی افزود: به جای اینکه شرکت بیاید و منابعی را به عنوان مالیات پرداخت کند و بعد از یک مسیر حمایتی، مجدد دریافت کند، اساسا آن را پرداخت نمی کنند. شرکت‌ها می‌توانند به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری مراجعه کنند و طرح های تحقیق و توسعه خود را آنجا برده و تصویب کنند. این طرح های تحقیق و توسعه در زمره اعتبار مالیاتی شرکت در نظر گرفته می شود و کمک می کند بخش مهمی از فرآیند اینجا کوتاه شود. ذات تحقیق و توسعه، ذات مبتنی بر علم و فناوری است و حتما نیرویی که این کار را انجام می دهد، جزو سرمایه‌های علمی و دانشی کشور است و مطمئنا موجب توسعه کسب و کارش خواهد شد.

معاون تسهیلات و تجاری‌سازی صندوق نوآوری و شکوفایی خاطر نشان کرد: روند تحقیق و توسعه امروز در سطح جهانی متفاوت از روندهای گذشته است. امروز عمدتا مشاهده می کنیم که سازمان‌ها، نیازهای تحقیقاتی خود را از طریق مکانیزم‌های نوآوری باز تأمین می کنند. بسیاری از سازمان ها اکنون نیازهای تحقیقاتی خود را برون‌سپاری می کنند. متاسفانه در بسیاری از این بنگاه ها با فقر فناوری و نوآوری روبرو هستیم. این فرصت بی نظیری برای سازمان ها، بنگاه ها و شرکت های به ویژه صنعتی و بزرگ است که از ظرفیت نیروی کارآمد کشور استفاده کنند. ظرفیت بی نظیر از نیروی انسانی (نخبه و کارآمد) در کشور داریم. شاید خیلی از کشورها، سرمایه گذاری بیش از ما انجام می دهند، اما نیروی انسانی که در ایران وجود دارد را در اختیار ندارند. بنگاه‌ها می‌توانند با اتخاذ رویکردهای جدید از این ظرفیت ها استفاده کنند و این فرصت بی نظیری برای پژوهشگران کشور است که نیاز واقعی صنعت را پاسخگو باشند.

وی تصریح کرد: دایره فعالیت صندوق نوآوری و شکوفایی در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان است. سعی کرده ایم روی حوزه تحقیق و توسعه این شرکت ها متمرکز شویم. درحال حاضر به شرکت‌های دانش‌بنیان تا سقف ۵۰ میلیارد تومان تسهیلات از منابع خودمان پرداخت می کنیم. در حوزه پژوهشی سقف مشخصی نداریم و مبتنی بر نیاز است. طبیعتا در اوایل عمر چرخه یک محصول که هنوز کارهای تحقیقاتی روی محصول درحال انجام است، نیاز منابع کمتر است، البته یک دوره بسیار هزینه‌بری قبل از اینکه اساسا محصولی شکل بگیرد، هزینه های پنهانی وجود دارد که ثبل از شکل گیری شرکت دانش‌بنیان است و متاسفانه ما در صندوق نوآوری و شکوفایی امکان حمایت نداریم چون هنوز شرکت شگل نگرفته است. امکانات را باید در کنار هم در نظر بگیریم. بحث اعتبار مالیاتی ظرفیت بسیار قابل ملاحظه‌ای برای شرکت ها است. تسهیلات متنوعی به شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه می‌کنیم. یکی از اتفاقاتی که در دو سال اخیر اتفاق افتاده است این است که ما تسهیلات تکلیفی که برای شرکت های دانش بنیان در نظر گرفته شده است، به سمت شرکت‌هایی که قصد تحقیق و توسعه دارند، سوق داده‌ایم.

ذوالفقاری افزود: در سال گذشته تسهیلات تکلیفی تبصره ۱۶ قانون بودجه را داشتیم و امسال نیز این تسهیلات را در قالب تبصره ۱۸ قانون بودجه داریم.

سال گذشته سقف تسهیلات یک میلیارد تومان بود و امسال سقف هر فقره تسهیلات ۳ میلیارد تومان است. این تسهیلات قرض الحسنه با دوره بازپرداخت ۴ ساله است که کمک می کند تحقیق و توسعه که هنوز نتیجه آن به صورت قطعی مشخص نیست، به ارزان‌ترین شکل ممکن و در یک افق زمانی نسبتا طولانی تأمین مالی شود. با همین نیت، بودجه تحقیق و توسعه خودمان را امسال نسبت به سال گذشته ۴ برابر (۵۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ – ۲ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲) کرده‌ایم.

وی تأکید کرد: نزدیک به ۱۰ هزار شرکت دانش بنیان در کشور داریم. اتفاقی که این شرکت ها در کشور رقم زده اند، این نکته را به همه سیاست‌گذاران گوشزد می‌کند که می توان به بخش خصوصی تکیه کرد. درحال حاضر محصولاتی در طراز جهانی صادر می کنیم که رقیب ندارند و به تازگی در دنیا تولید شده اند و در قالب تجاری در دنیا فروخته می شود. پاسخی که بخش خصوصی نسبت به توسعه دارد و از دید سیاست‌گذاران هم مورد پذیرش واقع شده است، همچنین سرمایه‌گذاری‌هایی که صورت می‌گیرد و قوانین جدیدی که وضع شده‌اند، همه بیانگر این است که کمک کنیم بخش خصوصی حضور پررنگ تری داشته باشد و سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهد. شرکت های کوچک و متوسط عمدتا به حمایت نیاز دارند و در صندوق نوآوری و شکوفایی بیشتر برنامه حمایت مالی از این شرکت ها داریم. در سنوات آتی این حمایت ها بیشتر نیز خواهد شد. از شرکت های بزرگ نیز در قالب اعتبار مالیاتی و ایجاد نهادهای جدید حمایت می کنیم که به سمت تحقیق و توسعه حرکت کنند.