۸۰ درصد کشاورزی ایران از فناوری‌های نوین بی‌بهره است
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از فرهنگستان علوم، یازدهمین نشست مرجعیت علمی به ریاست محمدرضا مخبردزفولی رئیس فرهنگستان علوم در محل این فرهنگستان برگزار شد. محمدرضا مخبردزفولی در این نشست بیان کرد: یکی از مشکلات اصلی، پایین بودن ضریب نفوذ علم و فناوری در بخش کشاورزی و غذاست.
وی ادامه داد: در حالی که برخی نقاط خاص کشور به دلیل تمرکز مراکز دانشگاهی، ضریب نفوذ بالاتری دارند (گاهی تا ۳۰ درصد)، میانگین کشوری این شاخص همچنان پایین و کمتر از ۲۰ درصد است. این نشان‌دهنده آن است که هنوز بیش از ۸۰ درصد بخش کشاورزی کشور از دانش و فناوری‌های نوین بهره‌مند نشده است.
وی ادامه داد: این ضعف در حوزه‌های متعددی از جمله تولید، بهره‌وری منابع، صرفه‌جویی در مصرف آب، نگهداری و جلوگیری از فرسایش خاک و استفاده از تکنولوژی‌های مدرن نمایان است. برای مثال، در زمینه تولید شیر، از مجموع ۷ میلیون رأس گاو در کشور، تنها یک میلیون رأس گاو صنعتی و پرتولید وجود دارد که ۱۰ میلیون تن از مجموع ۱۲ میلیون تن شیر تولیدی را تأمین می‌کنند. این در حالی است که ۶ میلیون رأس گاو بومی کشور تنها ۲ میلیون تن شیر تولید می‌کنند.
رئیس فرهنگستان علوم بیان کرد: این تفاوت به وضوح نشان می‌دهد که بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته، از انتخاب اسپرم‌های اصلاح‌شده تا روش‌های مدرن پرورش دام، تأثیر چشمگیری بر بهره‌وری دارد. فناوری‌های پیشرفته جهانی در این حوزه، نظیر روش‌های بهینه باروری و تولید شیر پاک، در کشورهای توسعه‌یافته به کار گرفته شده‌اند، اما هنوز در ایران به‌صورت گسترده وارد نشده‌اند.
مخبر دزفولی ادامه داد: این وضعیت تأکید بر ضرورت تدوین نقشه راهی برای دستیابی به مرجعیت علمی و فناوری در بخش کشاورزی و غذا دارد. توسعه دانش‌بنیان این بخش، افزایش بهره‌وری و استفاده بهینه از منابع طبیعی را به دنبال خواهد داشت.
چالش‌های آبیاری هوشمند و مقاومت در برابر فناوری‌های نوین در کشاورزی ایران
وی عنون کرد: در حالی که ایران با واردات میلیاردها دلارمحصولات کشاورزی مواجه است، برخی کارشناسان بر این باورند که اگر نصف این مبلغ به کشاورزان داخلی اختصاص یابد، می‌تواند تحولی بزرگ در بخش کشاورزی کشور ایجاد کند. طبق گفته‌های متخصصان، یکی از مهم‌ترین موانع پیش‌رو در بهبود وضعیت کشاورزی ایران، عدم پذیرش فناوری‌های نوین مانند آبیاری زیرسطحی هوشمند است که به رغم معرفی آن سه تا چهار سال پیش، هنوز مقاومت‌هایی در برابر پذیرش این فناوری وجود دارد.
رئیس فرهنگستان علوم گفت: آبیاری زیرسطحی به‌عنوان یک راهکار هوشمند و کارآمد در مصرف آب کشاورزی معرفی شده است. این سیستم با استفاده از پلیمرهایی که در نزدیکی ریشه گیاه زیر خاک نصب می‌شود، مصرف آب را به شدت کاهش می‌دهد و در عین حال، عملکرد بهتری در تولید محصولات کشاورزی ارائه می‌دهد. با این حال، یکی از مشکلات اصلی پذیرش این فناوری، هزینه بالای سرمایه‌گذاری اولیه است. در این زمینه، برخی از کشاورزان، مانند کشاورزانی در خراسان شمالی، معتقدند که نصب این سیستم هزینه‌بر است، اما بر این باورند که در درازمدت، این سرمایه‌گذاری می‌تواند به بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها منجر شود.
مخبردزفولی اضافه کرد: یکی از نکات جالب توجه، تولید این فناوری توسط نخبگان و متخصصان ایرانی است که با استفاده از خلاقیت خود توانسته‌اند سیستمی هوشمند طراحی کنند که به‌طور مؤثر در زیر خاک عمل می‌کند و به ریشه گیاهان آسیب نمی‌زند. این سیستم به‌طور خاص می‌تواند محصولات کشاورزی را سالم، پاک و بهداشتی نگه دارد.
رئیس فرهنگستان علوم ادامه داد: به گفته کارشناسان، پذیرش فناوری‌های نوین در کشاورزی نه تنها می‌تواند موجب افزایش تولید و بهره‌وری در این بخش شود، بلکه به کاهش وابستگی کشور به واردات و بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزان داخلی نیز کمک خواهد کرد.
چالش‌ها و راهکارهای بهبود وضعیت تولید و مصرف غذا در ایران
وی گفت: در گذشته، اختلافات بین ترکیه و روسیه موجب شد که بازار ایران برای برخی محصولات کشاورزی به‌ویژه مرغ، به‌طور موقت از دست برود. این مسأله باعث شد که ایران به‌طور موقت نتواند در این بازار رقابت کند، اما در نهایت با معرفی و استفاده از روش‌های نوین تولید، توانست به افزایش مصرف و بهبود کیفیت محصولات خود دست یابد. به‌عنوان مثال، استفاده از روش‌های علمی و بهداشتی در تولید مرغ، نه تنها به افزایش مصرف آن کمک کرد، بلکه به کاهش خطرات بیماری‌ها و بهبود رشد آن نیز منجر شد.
مخبر دزفولی بیان کرد: در حال حاضر، تولید شیر در ایران به‌ویژه در مقایسه با کشورهایی مانند پاکستان، با استانداردهای جهانی همخوانی ندارد و بسیاری از آلودگی‌ها و مشکلات بهداشتی در سطح کشور وجود دارد. این مشکلات عمدتاً به نحوه مدیریت و حکمرانی در بخش تولید و فرآوری مواد غذایی برمی‌گردد. متأسفانه سیستم موجود در این بخش، به‌ویژه در زمینه مدیریت مزرعه‌ها، دارای نقاط ضعف زیادی است که موجب می‌شود برخی از تولیدکنندگان داخلی ترجیح دهند محصولات خود را به خارجی‌ها بفروشند که خود از این محصولات استفاده کنند.
رئیس فرهنگستان علوم ادامه داد: در زمینه آموزش و پژوهش، کشور ما هنوز با کمبود رشته‌های جدید و تخصصی در حوزه کشاورزی و فناوری‌های غذایی روبه‌رو است. به‌رغم تلاش‌های فراوان اساتیدی در دانشگاه تهران برای به‌روز کردن رشته‌ها و توسعه فناوری‌های نوین، همچنان از معرفی رشته‌های جدید که در دنیا وجود دارد، غفلت شده است. این در حالی است که بسیاری از رشته‌ها و فناوری‌های جدید می‌توانند به بهبود وضعیت کشاورزی و تولید غذا در کشور کمک کنند، اما ما هنوز با ترس از تغییرات و پذیرش این تحولات مواجه هستیم.
وی اضافه کرد: به‌طور کلی، برای بهبود وضعیت تولید و مصرف غذا در کشور، باید بر افزایش کیفیت آموزش، پذیرش فناوری‌های نوین و اصلاح سیستم‌های حکمرانی در بخش کشاورزی و تولید غذا تمرکز کنیم تا بتوانیم به تولید پایدار و رقابت‌پذیر دست یابیم.
این خبر را در ایران وب سازان مرجع وب و فناوری دنبال کنید
منبع:مهر