ماده‌ای سمی که احتمال وجود حیات در قمر انسلادوس زحل را تقویت می‌کند

اکنون تحلیل جدید منتشر شده بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده در ماموریت کاسینی ناسا حاکی از کشف شواهد شایان توجهی است. کاوشگر کاسینی در فاصله سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۷ در اطراف زحل و قمرهای آن در گردش بود. این شواهد در تایید این ایده است که انسلادوس احتمالا می‌تواند قمری زیست‌پذیر و با قابلیت وجود حیات باشد.

به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، انسلادوس در ابتدا در سال ۲۰۰۵ توجه دانشمندان را به خود جلب کرد. در آن سال، دانشمندان توده‌هایی از دانه‌های یخ و بخار آب را مشاهده کردند که از شکاف‌های پوسته یخی این قمر بالا می‌آمد و به فضا رها می‌شد. فضاپیمای ارسالی ناسا با نمونه‌‌برداری از این مواد دریافت که در آن‌ها ترکیبات آلی وجود دارد و برخی از آن‌ها حاوی اجزای کلیدی و مهم شکل‌گیری حیات‌اند.

جدیدترین مورد از تجزیه و تحلیل داده‌های به دست آمده از انسلادوس با کاوشگر کاسینی کشف مولکول هیدروژن سیانید است. این ماده شیمیایی، که البته برای انسان سمی است، در عین حال عاملی ضروری در فرایندهایی است که به شکل‌گیری حیات مربوطند. علاوه بر این، این تیم پژوهشی شواهدی پیدا کرد که نشان می‌داد اقیانوس موجود در انسلادوس حاوی ترکیباتی آلی است که می‌تواند منبع انرژی شیمیایی و سوخت قدرتمندی برای هر شکلی از حیات باشد.

جونا پیتر، دانشجوی دکتری بیوفیزیک در دانشگاه هاروارد، نویسنده اصلی این مقاله است که روز پنجشنبه در مجله نیچر آسترونومی (Nature Astronomy) منتشر شد. او می‌گوید که تحقیق جدید شواهد بیشتری در تایید این ایده به دست می‌دهد که انسلادوس میزبان مهم‌ترین مولکول‌هاست، هم برای ایجاد اجزای سازنده حیات و هم برای حفظ آن حیات از طریق واکنش‌های سوخت‌وسازی (متابولیک).

اکنون دانشمندان قصد دارند این موضوع را بررسی کنند که بیومولکول‌های پیچیده چگونه در آنجا شکل می‌گیرند و چه نوع مسیرهای شیمیایی ممکن در آن‌ها وجود دارد. اجزای لازم برای حیات- به شکلی که ما روی زمین می‌شناسیم- شامل آب، انرژی، و عناصر شیمیایی است. به گفته پیتر، در این تحقیق جدید، آن دسته از نقشه‌های شیمیایی در اختیار دانشمندان قرار می‌گیرد که می‌توان آن‌ها را در آزمایشگاه‌ها آزمایش کرد.

 

کشف‌ بلوک‌های ساختمان حیات
به گفته نویسندگان این مقاله، اسیدهای آمینه از جمله اجزای سازنده حیات‌اند و هیدروژن سیانید نیز مولکولی همه‌کاره است که به اسیدهای آمینه امکان تشکیل می‌دهد. به گفته پیتر، کشف هیدروژن سیانید به‌ویژه هیجان‌انگیز بود، زیرا نقطه شروع بسیاری از نظریه‌ها در مورد خاستگاه حیات است. او می‌گوید هیچ چیزی جز وجود هیدروژن سیانید نمی‌تواند با داده‌های به دست آمده همخوانی و سازگاری داشته باشد.

دانشمندان می‌گویند پیش از این، مولکول‌هایی مانند دی‌اکسید کربن، متان، هیدروژن مولکولی، آب، و آمونیاک در انسلادوس شناسایی شده بودند که ترکیبات شیمیایی موجود در اقیانوس در زیر پوسته یخی این قمر را نشان می‌دهد.

ترکیب این عناصر با یکدیگر نشان می‌دهد که ممکن است فرایندی به نام متانوژنز (تولید بیوگاز متان) در انسلادوس در حال انجام باشد. دانشمندان بر این باورند که همین فرایند، یعنی متانوژنز، ممکن است در شرایط اولیه سیاره خودمان- یعنی زمین- نیز رخ داده باشد و به شکل‌گیری حیات کمک کرده باشد.

پژوهش‌های جدید همچنین نشان می‌دهد که منابع انرژی شیمیایی متنوع و قدرتمندتری نیز در اقیانوس انسلادوس وجود دارد. علاوه بر هیدروژن سیانید، ترکیبات آلی شناسایی‌شده در آنالیز شیمیایی، وجود کربن مونوکسید، اتین، و پروپین در یخ‌فشان‌های این قمر را نشان داده است که می‌تواند ما را به این نتیجه برساند که مخروط‌های گرمایی، به‌عنوان منبع انرژی، ممکن است سبب شود شیمی موجود در اقیانوس انسلادوس به بیوشیمی تبدیل شود. دانشمندان می‌گویند وجود مواد آلی مختلف نشان می‌دهد که بیش از یک مسیر احتمالی برای شکل‌گیری حیات در این قمر وجود دارد.

به گفته آن‌ها، اگر متانوژنز از نظر انرژی مانند باتری کوچک ساعت باشد، نتایج اخیر نشان می‌دهد که اقیانوس انسلادوس ممکن است چیزی شبیه به باتری خودرو باشد که قادر است مقدار زیادی انرژی برای هر نوع حیات ممکن فراهم کند.

پژوهشگران اکنون قصد دارند این موضوع را بررسی کنند که ترکیبات آلی در زیر سطح اقیانوس به چه میزان رقیق شده‌ است، زیرا رقیق شدن این ترکیبات می‌تواند تعیین کند که آیا انسلادوس اصولا می‌تواند میزبان حیات باشد یا نه.

دانشمندان امیدوارند در آینده کاوشگری اختصاصی برای بررسی انسلادوس به این قمر اقیانوسی بفرستند تا بتوان پاسخی قاطع در مورد وجود حیات در آن به دست آورد. ماموریت کاسینی شش سال پیش به پایان رسید، اما اطلاعاتی که در آن ثبت شده است هنوز هم گنجینه‌ای از داده‌های ارزشمند است.