طراحی الگوریتمی برای ردیابی سامانه کم‌فشار قطبی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، دومین نشست علمی-تخصصی «تشریح فعالیت‌های انجام شده و پیش رو در جنوبگان» با هدف هم‌افزایی تجارب و اطلاع رسانی فعالیت‌ها و برنامه‌های انجام شده و در حال انجام مرکز ملی تحقیقات جنوبگان و با حضور مسئولان، پژوهشگران و اساتید دانشگاه در محل پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی برگزار شد.

‏در آغاز این نشست مرتضی توکلی رئیس ‏پژوهشگاه ضمن بیان خیر مقدم، به اهمیت مطالعه و تحقیقات در حوزه جنوبگان اشاره کرد و در ادامه از حمایت های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در حوزه مطالعات جنوبگان تقدیر کرد.

وی زمینه مطالعات اقیانوس‌ها را گسترده و مهم عنوان کرد و گفت: حوزه اقیانوسی یک حوزه ناشناخته و حیاتی است به گونه‌ای که حیات ما به حیات اقیانوس‌ها بستگی دارد؛ از این رو ارزش مطالعه در این حوزه بسیار با اهمیت به شمار می‌رود.

توکلی حضور در مرزهای فراسرزمینی را یکی از آرزوهای کشور عنوان و اظهار کرد: برای ورود به جنوبگان دو رویکرد چرایی و چگونگی مطرح است، چرایی مطالعات در جنوبگان برای ما روشن است، چون یک منطقه ژئوپلتیک و مهم برای مطالعات علمی است؛ ولی اینکه چگونه باید وارد این مطالعات شویم، بدون شک نیاز به ابزارها و تجهیزات داریم؛ از این رو نیاز است تا با برگزاری نشست‌هایی این تجربیات را به اشتراک بگذاریم.

حسین فرجامی رئیس مرکز ملی تحقیقات جنوبگان نیز در سخنرانی خود با اشاره به انتشار مقاله مستقل پژوهشگران ایرانی در یکی از مجلات پر استناد بین‌المللی، گفت: در این مقاله توانستیم الگوریتمی برای ردیابی و شناسایی سامانه کم‌فشار قطبی طراحی کنیم به طوری که می‌توان از این الگوریتم برای مدل‌های عددی و بالا بردن دقت پیش‌بینی‌های جهانی استفاده کرد.

وی افزود: این مقاله با همکاری امین فضل کاظمی دانشجوی دکتری مؤسسه ژئوفیزیک اجرایی شد که می‌توان گفت گامی به سمت توسعه مطالعات جنوبگان و افتخار ملی است.

فرجامی عنوان این مطالعه را فعالیت کم فشار در دریاهای پیرامونی قطب جنوب بیان کرد و گفت: کم فشارهای قطبی یک نوع از سامانه‌های جوی مناطق قطبی است که از ویژگی‌هایی چون اندازه کوچک و مدت زمان ۳ تا ۶ ساعته در دریاهای پیرامونی قطبی برخوردار است و موجب امواجی سهمگینی در سطح دریا می‌شود که این امواج برای دریانوردان و فعالان این عرصه بسیار خطرناک است.

وی، دلیل بروز کم فشارهای قطبی را اختلاف دمای هوای روی یخ و سطح اقیانوسی دانست و یادآور شد: این جریان‌ها تهدیدی برای ایمنی در عملیات دریایی و فعالیت در مناطق قطبی مانند ماهیگیری، کشتیرانی و اکتشافات قطبی خواهد بود؛ بدین سبب برای انتقال محققان به منطقه جنوبگان باید تمهیدات لازم انجام شود.

رئیس مرکز ملی تحقیقات جنوبگان پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی با تاکید بر اینکه در این‌ پروژه‌ توانستیم بانک داده‌ای از جریان‌های کم فشارهای قطبی تهیه کنیم، خاطرنشان کرد: چالش‌های اصلی اجرای این مطالعات، اندازه کوچک، طول عمر کوتاه و شکل‌گیری‌های ناگهانی است. ولی دستاورد مهم آن ارتقای دانش علمی و مدل‌های عددی این پدیده و ارائه پیش‌بینی‌ها و هشدارهای بهتر و دقیق‌تر از آب و هوای این منطقه می‌باشد.

فرجامی، شاخص بررسی کم فشارهای جوی را MCAO یا طغیان هوای سرد قطبی عنوان کرد و یادآور شد: نتایج به دست آمده از این مطالعه نشان داد که اکثر این سامانه‌ها در ماه‌های می، ژوئن و جولای شکل می‌گیرند و حداکثر تعداد سیستم‌های فعال در ژوئن و حداقل تعداد این سیستم‌ها در ماه‌های دسامبر، ژانویه و فوریه است. وی اضافه کرد: بنابراین با توجه به معیارهای طوفان‌های در مقیاس مزو، کم فشارهای قطبی در طول ماه‌های گرم از نوامبر تا فوریه در مقایسه با ماه‌های سرد سال به طور قابل توجهی کمتر است.

میرعلیرضا مهنا پژوهشگر ایرانی ساکن فرانسه ‏که سفر به جنوبگان را تجربه کرده است در خصوص ‏جنوبگان و مسائل پیرامون آن مطالبی را بیان کرد و بر ‏اصلاح و تصحیح واژه‌های تخصصی تاکید کرد.‏

وی افزود: ما باید به برخی واژه که جز سواد ‏عمومی است توجه داشته باشیم و تلاش کنیم رسالت ترویج ‏فرهنگی را در جامعه پیش ببریم.‏

‏مهنا، فضای رسانه را در حوزه جنوبگان نابسامان توصیف کرد و در ادامه ضمن تاکید بر نیاز به سواد رسانه‌ای و ‏سواد جغرافیایی، خواستار دقت بیشتر رسانه‌ها نسبت به ‏اخبار غیر مستند و غیر موثق در حوزه جنوبگان شد.‏

وی ضمن تاکید به ایجاد آگاهی در کشور و اذعان ‏عمومی، گفت: جنوبگان میراث جهانی مشترک بشریت ‏است و جمهوری اسلامی ایران هم باید در آنجا سهم و ‏فعالیت تحقیقاتی و بین‌المللی داشته باشد.‏

این پژوهشگر حوزه جنوبگان در خصوص سفر به جنوبگان اظهار کرد: اطلاعات در ‏خصوص پوشاک، خوراک، لجستیک، آمادگی‌های ‏جسمانی و انفرادی و غیره در سفر به جنوبگان مهم است ‏و تیم نه تنها باید در زمینه عمومی آموزش داشته باشند بلکه ‏باید ‏یک سری آموزش‌های تخصصی نیز ببینند.‏

در ادامه نشست بهزاد لایقی معاون پژوهشی سازمان هواشناسی ‏کشور، جنوبگان را از منظر اقیانوس شناسی یکی از ‏عوامل اصلی تاثیرگذار در جریان‌های دریایی عنوان کرد ‏و گفت: جنوبگان در بحث تغییر اقلیم و عامل توزیع ‏انرژی نقش بسیار مهمی دارد.‏

وی در خصوص اهمیت حضور جمهوری اسلامی ایران در جنوبگان ‏گفت: جنوبگان در حقیقت یک نمایش قدرت برای ‏کشورهای توسعه یافته است که در آنجا حضور پیدا می ‏کنند.‏

لایقی تصریح کرد: برای اینکه کشور را در سطوح بالای ‏تصمیم گیری ببریم باید حضورمان در این نهادهای بین ‏المللی بیشتر باشد. ‏

وی در خصوص شورای عالی اقیانوس شناسی کشور ‏مطالبی را عنوان کرد و در ادامه بر برگزاری جلسات ‏این شورا تاکید کرد.‏

مسعود صدری نسب رئیس مرکز مطالعات بین‌المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این نشست ضمن تاکید بر برگزاری منظم تر جلسات شورای عالی اقیانوس‌شناسی، گفت: یکی از زمینه‌هایی که می‌تواند ما را به تحقیقات جنوبگان وارد کند همکاری در ۱۶ پروژه کشور اروگوئه در این حوزه است. که با توجه به روند الحاق کشورها به معاهده جنوبگان در سال۱۹۵۹، با حضور ۱۲ کشور، این معاهده به امضا رسید.

وی با اشاره به تشکیل مؤسسه ملی قطب جنوبگان در اروگوئه، موفقیت این مؤسسه را مرهون انسجام ملی و تشکیل مؤسسه ملی قطب جنوبگان در این کشور عنوان کرد و یادآور شد: این مؤسسه با راهبری ۶ وزارتخانه دفاع، امور خارجه، مسکن، محیط زیست، رفاه و انرژی اداره می‌شود.

صدری نسب با تاکید بر اینکه این مؤسسه بعد از ۴۴ سال پیوستن به معاهده جنوبگان فعال است، ادامه داد: در ایران اقدام جدی برای پیوستن به معاهده جنوبگان صورت نگرفته است و گام برداشتن در این زمینه نیازمند همت ملی است.

وی، متولی‌ تشکیل مؤسسه مطالعه جنوبگان در ایران را شورای عالی اقیانوس‌شناسی عنوان کرد و یادآور شد: این شورا در هشتمین جلسه خود تصمیم به تشکیل مؤسسه جنوبگان ایران را گرفت و این در حالی است که متاسفانه جلسات این شورا با تاخیر برگزار می‌شود.

در ادامه نشست، آموزگار و مجیدی‌نیا مدرس دانشگاه ضمن ارایه پیشنهادات خود، مطالبی را در خصوص اهمیت و ضرورت حضور جمهوری اسلامی ایران در جنوبگان و همچنین نقش رسانه در انعکاس اخبار در این حوزه، مطرح کردند.

در بخش پایانی این نشست، برای تلاش‌ها و فعالیت‌های ارزنده وحید چگینی در ایجاد مرکز ملی تحقیقات جنوبگان در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی و همچنین میرعلیرضا مهنا پژوهشگر ایرانی ساکن فرانسه که سال‌ها عمر خود را صرف کاوش، مطالعه و تحقیق در حوزه جنوبگان کرده‌اند با اهدای لوح، تقدیر شدند.

گفتنی است این نشست به همت و تلاش مرکز ملی تحقیقات جنوبگان پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی برگزار شد. دبیر علمی آن را حسین فرجامی رئیس این مرکز و دبیر اجرایی آن را منوچهر محمدی بر عهده داشتند.