برنامه بنیاد ملی نخبگان برای «خیزش علمی دوباره» نخبگان و محققان

سعید خدایگان قائم مقام بنیاد ملی نخبگان در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به دیدار صدها نفر از نخبگان علمی، نفرات برتر المپیادها و آزمون‌ ورودی دانشگاه‌ها با مقام معظم رهبری اظهار کرد: در ابتدا نیاز است تاکید کنم که جلسه دیدار نخبگان با رهبر معظم انقلاب از جنبه های مختلف اهمیت بالایی داشت؛ اینکه ایشان همواره نسبت به موضوع جوانان و بلاخص نخبگان دغدغه مند بوده اند و در حالی که گمانه زنی می شد، این جلسه در شرایط حساس کنونی کشور برگزار نشود اما با وجود حساسیت های موجود، شاهد برگزاری جلسه در زمان مقرر آن بودیم، حاوی این پیام روشن بود که موضوع نخبگان نزد مقام معظم رهبری چه جایگاه مهم و ویژه ای دارد و این مهم باعث می شود، احساس مسئولیت و تکلیف در امور نخبگان کشور بر دوش ما بیش از پیش باشد.

قائم مقام بنیاد ملی نخبگان تحلیلی از نکات کلیدی و راهبردی رهبری در جلسه مورد اشاره ارائه داد و افزود: بحثی که همواره رهبر معظم انقلاب به آن توجه دارند، احساس مفید بودن و اثرگذار بودن نخبگان در جامعه است. همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند برای حفظ نخبگان باید کشور از نخبه استفاده کند تا نخبه احساس کند وجودش در کشور اثرگذار است. ما ماموریت اصلی بنیاد ملی نخبگان را “امیدآفرینی” می دانیم. یعنی باید در فردی که شاخص های نخبگی از جمله بهره هوشی و … را دارد، با ایجاد فضای اثرگذاری و به کارگیری نخبگان در امور کشور، احساس مفید بودن را ایجاد کنیم تا نخبه امیدوار به ساختن کشور به دست خود نخبگان باشد.

خدایگان ضمن بیان این مطلب که حضرت آقا در این دیدار بر «خیزش جدید علمی» تاکید کردند، گفت: در دهه ۸۰ یک حرکت پربار علمی شکل گرفت ولی اواخر دهه ۹۰ این حرکت از شتاب افتاد و فروکش کرد که در راستای رشد جایگاه علمی جهانی کشور، نیاز است یک جهش علمی جدیدی با شتاب بالا در کشور ایجاد شود. نگاه ما در جهش علمی قبلی، بیشتر توجه به توسعه «لبه مرز علوم» بود و مقالات ارزشمندی در حوزه های مختلف مانند علوم پایه، فناوری نانو، فناوری بایو، فناوری و … در این راستا منتشر و باعث شد جایگاه قابل توجهی در جهان کسب کنیم. اما نقدی که به آن وارد شد این بود که اساتید و محققان و دانشمندان کشور، فعالیتشان مقاله محور شده و سوال مقاله محوریِ پژوهش و یا مساله محوریِ پژوهش، چالشی بود که موافقان و مخالفان خود را دارد و شاید یکی از دلایلی که شاهد کاهش شتاب جهش علمی در کشور بودیم، مواجهه با این چالش بود.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: موضوع کلیدی که وجود دارد این است که در پاسخ به این سوال که آیا پژوهش باید منجر به مقاله شود یا حل مساله، باید گفت، آن مقاله هم مهم و ناظر به حل مساله است اما نکته اساسی این است که گاهی مسائل مطرح شده در مقالات با محوریت مسائل کلان جهانی است و ممکن است حتی مربوط به مسائل آینده دنیا باشد و در حال حاضر مصداق عینی مشخصی از آن مساله حداقل در داخل کشور وجود نداشته باشد. از طرفی کشور ما در حال حاضر مسائل محلی، منطقه ای و اولویت دار خود را دارد که می توان با رویکرد حل مساله و استفاده از علوم نوین و فناوری های بدیع مثل علوم همگرا، هوش مصنوعی و … به صورت علمی آنها را حل کرد و نتایج آن را در مجامع علمی جهان مطرح نمود و بر این اساس یک “جهش علمی جدید مبتنی بر علوم و فناوری های کاربردی” را رقم زد. این اقدام باعث می شود از یک سو به یک جهش علمی دست یابیم و جایگاه علمی کشور را در دنیا با “جهاد علمی” نخبگان ارتقا دهیم و در عین حال، رویکردمان ناظر بر حل مسائل اولویت دار کشورمان باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف ضمن تاکید بر لزوم جلوگیری از، از دست رفتن جایگاه علمی ایران در منطقه، بیان کرد: به عنوان مثال کشور ترکیه از لحاظ شاخص های علمی، تعداد مقالات و استنادهای علمی در حال پیشی گرفتن از ایران است. به همین جهت باید فضاسازی مناسبی برای رشد نخبگان و محققان وجود داشته باشد و نقش بنیاد و معاونت این است که فضای پژوهش کاربردی و پژوهش مساله محور را ایجاد کند.

قائم مقام بنیاد ملی نخبگان حل مسائل معیشتی جامعه نخبگانی را یکی از مسائل کلانی عنوان کرد که در دستور کار بنیاد قرار دارد و در ادامه گفت: رهبری سال گذشته شفاف فرمودند نخبگان از دستگاه های اجرایی و مدیریت کشور دو انتظار ایجاد اشتغال و همچنین ایجاد فضایی برای ادامه تحقیقات خود دارند. ما در همین راستا تدوین برنامه های مختلفی را دنبال می کنیم و طرح هایی نیز از قبل اجرا می شده که باید اصلاحاتی در آن صورت گیرد؛ به عنوان مثال طرح جذب دانش آموختگان برتر به عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و موسسات عالی کشور و همینطور جذب نخبگان در شرکت های دانش بنیان برای اینکه منشا کارآفرینی باشند از جمله طرح هایی است که باید بر روی آن توجهی ویژه داشت.