انسان‌ها از ۱.۶ میلیون‌ سال پیش شروع به حرف زدن کرده‌اند

تجزیه و تحلیل‌های استیون میتن، باستان‌شناس بریتانیایی، نشان می‌دهند که انسان‌های نخستین برای اولین بار حدود ۱.۶ میلیون سال پیش‌ــ جایی در شرق یا جنوب آفریقا‌ــ زبانی ابتدایی را توسعه دادند.

دکتر میتن، استاد دوران پیشاتاریخ دانشگاه ریدینگ، به ایندیپندنت گفت: «بی‌تردید پیشرفت بشر در توانایی تکلم کلیدی بود که بسیاری از جنبه‌های تکامل فیزیکی و فرهنگی بعدی انسان را ممکن کرد. به همین دلیل است که تاریخ‌گذاری پیدایش ابتدایی‌ترین صورت‌های زبان بسیار مهم است.»

تا همین اواخر، اغلب متخصصان تکامل انسان تصور می‌کردند که انسان‌ها تنها حدود ۲۰۰ هزار سال پیش شروع به صحبت کردند. تحقیقات جدید پروفسور میتن که در این ماه منتشر شد، نشان می‌دهد که زبان ابتدایی انسان دست‌کم هشت برابر قدیمی‌تر است. تجزیه و تحلیل او بر اساس بررسی دقیق تمامی شواهد باستان‌شناسی، دیرینه‌ــ‌کالبدشناسی، ژنتیکی، عصبی و زبانی موجود است.

تمامی این شواهد، زمانی که با هم تلفیق شوند، نشان می‌دهند که پیدایش زبان به عنوان بخشی از مجموعه‌ای از تکامل انسان و سایر تحولات بین ۲ تا ۱.۵ میلیون سال پیش رخ داده است.

اندازه مغز انسان از دو میلیون سال پیش، به‌ویژه پس از ۱.۵ میلیون سال قبل، به طور قابل‌توجهی به‌سرعت افزایش یافت. همراه با افزایش اندازه مغز، یک جور بازسازی از ساختار داخلی آن رخ داد‌ــ که شامل پیدایش نخستین ظهور ناحیه لوب پیشانی بود که به طور خاص با تولید و درک زبانی مرتبط است. به نظر می‌رسد این ناحیه که دانشمندان آن را به عنوان ناحیه بروکا می‌شناسند، از ساختارهای قبلی تکامل یافته است که مسئول توانایی بشر اولیه برای برقراری ارتباط با حرکات دست و بازو بود.

پژوهش‌های علمی جدید نشان می‌دهند که پیدایش ناحیه بروکا با بهبود حافظه فعال‌ــ عاملی بسیار مهم برای جمله‌سازی‌ــ مرتبط است. اما سایر تحولات تکاملی نیز برای پیدایش زبان ابتدایی بسیار مهم بودند. ظهور شکل پیشرفته‌تری از انسان دوپا در حدود ۱.۸ میلیون سال پیش همراه با تغییراتی در شکل جمجمه انسان تقریبا به طور قطع، فرایند تغییر شکل و موقعیت مجرای صوتی را آغاز و بدین گونه گفتار را ممکن کرد.

شواهد کلیدی دیگری که از تاریخ تقریبی شروع به تکلم انسان در تقریبا ۱.۶ میلیون سال قبل حکایت دارند، از بررسی پیشینه باستان‌شناسی نتیجه می‌شوند. انسان‌ها در مقایسه با بسیاری از حیوانات دیگر، به طور ویژه قدرتمند نبودند. آن‌ها برای زنده ماندن و موفق شدن نیاز داشتند تا این ضعف جسمانی نسبی را جبران کنند.

 

زبان در معنای تکاملی، تقریبا به طور قطع بخشی از آن راهبرد جبران کمبود قدرت بدنی بود. انسان‌های اولیه که به منظور شکار حیوانات بزرگ (یا هنگام گشتن دنبال خوراک، فراری دادن حیوانات رقیب که از نظر فیزیکی قوی‌تر بودند)، به برنامه‌ریزی گروهی و توانایی‌های بیشتری برای هماهنگی نیاز داشتند‌ــ توسعه زبان در تسهیل این امر بسیار مهم بود. شکار کردن در انسان از نظر تاریخی به شکل مشهود حدود دو میلیون سال پیش آغاز شد‌ــ اما به نظر می‌رسد که حدود ۱.۵ میلیون سال پیش به طور قابل‌توجهی شتاب گرفت. حدود ۱.۶ میلیون سال پیش، همچنین پیدایش فناوری بسیار پیچیده‌تر ابزارهای سنگی و انتقال فرهنگی میان‌‌ــنسلی آن را شاهد بودیم. انتقال بلندمدت دانش و مهارت‌های پیچیده از نسلی به نسل دیگر نیز قاطعانه از وجود گفتار حکایت دارد.

علاوه بر این، ارتباطات زبانی احتمالا برای بقای انسان‌ها در مناطق مختلف اکولوژیکی و اقلیمی بسیار مهم بوده است‌ــ احتمالا تصادفی نیست که انسان‌ها حدود ۱.۴ میلیون سال پیش یعنی اندکی پس از تاریخ احتمالی پیدایش زبان، توانستند به طور گسترده به گسترش قلمروشان در جهان سرعت ببخشند. زبان انسان‌ها را قادر می‌کند تا سه کار مهم پیشرو را انجام دهند‌ــ اندیشه‌ورزی، برنامه‌ریزی اقدام‌های آینده و انتقال دانش.

پروفسور میتن گفت: «این‌گونه بود که زبان داستان انسان را به طور بنیادینی تغییر داد.» پژوهش‌های جدید او که این ماه در کتاب جدیدی به نام «معمای زبان» منتشر شد، نشان می‌دهند که انسان‌ها پیش از حدود ۱.۶ میلیون سال قبل، توانایی ارتباطی بسیار محدودتری داشتند‌ــ احتمالا تنها چند ده صدای مختلف و حرکات بازو که فقط می‌توانستند در زمینه‌های خاص به کار گرفته شوند و بنابراین نمی‌شد از آن‌ها برای برنامه‌ریزی آینده استفاده کرد. برای برنامه‌ریزی، دستور زبان اولیه و کلمات مجزا نیاز بود.

تحقیقات پروفسور میتن همچنین نشان می‌دهد که احتمالا میان زبان‌های اولیه بشر و زبان‌های مدرن پیوستاری وجود دارد. او بر این باور است که برخی از جنبه‌های آن توسعه زبانی اولیه در ۱.۶ میلیون سال پیش، به طور قابل‌توجهی هنوز در زبان‌های امروزی باقی مانده است. او پیشنهاد می‌کند کلماتی که‌ــ از طریق صدا یا طول [یا در اصطلاح آواشناسی، دیرش] آن‌ها‌ــ به اشیا اطلاق می‌شوند، تقریبا به طور قطع جزو نخستین کلماتی بوده‌اند که انسان‌های اولیه آن‌ها را به زبان آورده‌اند.

به بیان بهتر، پژوهش‌های آتی ممکن است بتوانند به طور حدسی و آزمایشی، سازمان و ساختار احتمالی آن زبان‌های نخستین را بازسازی کنند. اگرچه به نظر می‌رسد پیدایش زبان حدود ۱.۶ میلیون سال پیش رخ داده باشد، این پیدایش نشان‌دهنده آغاز توسعه زبانی است نه نقطه اوج آن.

زبان طی صدها‌ هزار سال طی فرایندی بسیار تدریجی پیچیده‌تر شد و در نهایت پس از ظهور انسان‌های از نظر آناتومیک امروزی، در ۱۵۰ هزار سال پیش، پیچیدگی بیشتری پیدا کرد.