آیا روزه‌داری متناوب شکلی از اختلال خوردن است؟‌

چه می‌شود اگر- این را فقط اینجا مطرح می‌کنم- معلوم شود روزه‌داری متناوب (intermittent fasting)… یک مد است؟ چیزی هم‌تراز «رژیم غذایی کودک» به گمانم در اوایل دهه ۲۰۱۰ که مدت‌ها است به فراموشی سپرده شده است. در هیاهوی کنونی که روزه را راهی برای درمان سرطان، بهبود قدرت مغز، ترمیم سلول‌ها و سوزاندن چربی می‌دانند، به نظرم ارزشش را دارد که آن رژیم غذایی شیک یک دهه گذشته لیدی گاگا، شریل کول، جنیفر انیستون و بسیاری دیگر از ستاره‌های زن سرشناس را یادآوری کنیم.

آن رژیم غذایی کودک عبارت بود از خوردن روزانه حدود ۱۴ وعده غذای پوره‌شده بچه که گاهی هم غذای واقعی در آن می‌گنجاندند. روزنامه‌ها با شوخی به افزایش فروش غذای نرم کودک و شیشه‌های حاوی پوره مرغ و ذرت شیرین ارگانیک مارک ایلا کیچن (Ella´s Kitchen) اشاره می‌کردند که پیش از آنکه مثل هواپیما وارد دهان کودک موردنظر شود، بزرگسالان آن‌ها را روی هوا می‌زدند. با وجود خنده‌دار بودن قضیه، این رژیم صرفا نوعی پرهیز طولانی بود، درست مثل روزه‌داری متناوب (آی‌اف). بنابراین عجیب است که چرا یک رژیم غذایی باعث خنده مردم می‌شود و دیگری را مثل معجزه به حساب می‌آورند. فکر کنم جوابش ساده است: چون این مردان‌اند که همگی به‌یکباره طرفدار رژیم روزه‌داری متناوب شده‌اند و مثل وقتی که گفته می‌شد شریل کول شیشه‌های کوچک حاوی پوره کِرِم‌‌مانند می‌خورد، کسی نگفت که مزخرف است.

اوایل این ماه که شنیدم نخست‌وزیرمان، ریشی سوناک، هر هفته به مدت ۳۶ ساعت روزه سنگین می‌گیرد، دچار تعارض شدم. هرچه باشد «خشم گرسنگی» (hanger) را به‌تازگی یک بیماری جامع تمام‌عیار تشخیص داده‌ایم‌ــ که تازه فهمیدیم قدرتمندترین مرد این کشور هر دوشنبه داوطلبانه وسط منطقه خشم گرسنگی فرود می‌آید. با این  حال رسانه‌‌ای شدن روزه گرفتن سوناک پیامد جانبی غیرمنتظره‌ای داشت: این امر دو گروه روزه‌دار کاملا متمایز را مطرح کرد.

گروه اول افرادی‌ا‌ند که به دلیل ابتلا به بیماری یا مشکل پزشکی به اجبار به رژیم روزه‌داری متناوب روی آوردند. مثلا مطالعاتی بوده که نشان داده بین رژیم غذایی کاهشی و اثربخشی بیشتر شیمی‌درمانی ارتباطی وجود دارد که البته مبتلایان به سرطان به آن روی آوردند. این رژیم در افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک که موجب بروز چرخه‌های نامنظم قاعدگی یا ناباروری می‌شود‌ــ و به همین ترتیب در افرادی که به التهاب شدید مانند آرتروز یا دیابت نوع ۲ دچارند، طرفدارانی پیدا کرده است. برخی نزدیکان من نیز به دلیل ضرورت‌های پزشکی خود به این روش روی آوردند. اتفاقا همه آن‌ها زن بودند.

بیایید به گروه دوم نگاهی بیندازیم. به‌طور خلاصه، آن‌ها را مردانی می‌نامیم که هیچ نوع بیماری ندارند. پیش از سوناک، افراد شناخته‌شده‌ای از محیط مردانه برای این رژیم تبلیغ کرده بودند. ایلان ماسک و جردن پیترسون آن را ستوده‌اند، در همین حال در پادکست آلفا (مردانه) خاطرات یک مدیرعامل (Diary of a CEO) نیز چند بار درباره آن صحبت شد. در قسمت‌هایی با موضوع روزه‌داری عبارت‌هایی مانند «زندگی جنسی خود را احیا کنید» زیرنویس شد و در نسخه یوتیوب آن از طرح‌های ساده گرافیکی استفاده شد که با جدیت «افزایش ۱۳۰۰ درصدی تستوسترون» را پیشنهاد می‌داد.

 

روزه‌داری متناوب موضوع روز بسیاری از مدیران اجرایی سیلیکون ولی هم بوده است که به‌منزله یک گروه معمولا روی افزایش «طول عمر» تاکید محسوسی دارند، در حالی‌ که همان میل به کمی طولانی‌تر زیستن از انسان‌های عادی فانی با آموزگاران گورو مراقبت از خود همچون آنتونی رابینز، مبلغ مفهوم «هک زیستی» (biohacking) (تغییراتی در سبک زندگی، تغذیه و فعالیت‌های فیزیکی در کنار روزه‌داری متناوب) به هم آمیخته است.

تعجبی ندارد که جمعیتی خاص از مردانی که خیلی به مردانگی‌شان فکر می‌کنند، مبلغ روزه‌داری متناوب باشند. روزه‌داری متناوب اغلب به‌منزله راهی برای بازگشت ما‌ــ انسان پرخور، نازپرورده و بی‌مصرف امروزی‌ــ به روزهای معنادار شکارچی‌ــ خوشه‌چین یا غارنشین بودن توصیف می‌شود که قرار بود بتواند با یک وعده غذای خیلی محدود به‌خوبی زنده بماند. شگفت آنکه گویا یکی از بزرگ‌ترین دشمنان این گروه صبحانه است. آه صبحانه بیچاره‌ــ که زمانی مهم‌ترین وعده غذایی روز به حساب می‌آمد، حالا موضوع ویدیوهای بسیار عصبانی با عنوان «چرا صبحانه حقه است»، شده است.

هیچ‌وقت به کسی که کاری را برای حال خوبش انجام می‌دهد غبطه نمی‌خورم، اما اگر این‌طور به نظر می‌رسد که نیت خاصی دارم، درست است، دارم. سوءظن اصلی من به رژیم روزه‌داری متناوب برآمده از این واقعیت است که همه این مردهایی که شخصا می‌دانم از این رژیم پیروی می‌کنند‌ــ بدون استثنا‌ــ سالم و بسیار لاغرند.

برایم مهم است، چون در دورانی زندگی می‌کنیم که هم اختلالات غذایی در مردان شایع است و هم به‌کل از آن صحبت نمی‌شود. براورد شده که حدود ۱۰ میلیون مرد و پسر در آمریکا مبتلا به اختلال خوردن‌اند. از هر سه مبتلا، یک نفر مرد است. در بریتانیا مردانی مانند فردی فلینتوف، بازیکن سابق کریکت، یا کریستوفر اکلستون، بازیگر، سعی کرده‌اند با گفت‌وگوی بسیار بی‌پرده درباره تجربیاتشان به ترتیب از بولیمیا (پرخوری عصبی) و آنورکسیا (بی‌اشتهایی عصبی)، برداشت عمومی را در مورد اختلالات غذایی در مردها تغییر دهند. با این حال، فکر می‌کنم هنوز بیشتر ما درمورد اینکه می‌شود این نوع بیماری‌ها در مردان هم بروز کند، در انکار کامل به سر می‌بریم.

چرا نشود؛ آن هم وقتی که مردهای کاملا لاغرــ چیزی که برای خیلی از ما واقعا دست‌نیافتنی است‌ــ  را روز‌به‌روز کمتر در انظار عمومی می‌بینیم. امروز همین‌طور که در فضای آنلاین می‌چرخید، حواستان به مردان لاغری که می‌بینید باشد و به تمام مردهایی با قامت متوسط یا دارای اضافه‌وزن که نمی‌بینید فکر کنید. یک مطالعه جدید در اسرائیل حتی تا جایی پیش رفت که نشان داد چیرگی فرم‌های بدن مردانه در فیلم‌های پورن مردان را به اختلالات خوردن سوق می‌دهد. روزه‌داری متناوب انگار درست آخرین چیزی است که باعث می‌شود مردان کاملا سالم زندگی من کارهای تاحدی مسخره و افراطی انجام بدهند.

از زمانی که به یک باشگاه ورزشی پیوستم، این را در خودم متوجه شدم. به صرف حضور در محیطی که فقط مردان در آن حضور دارند، به شکلی کاملا جدید به وزن و هیکلم شک کرده‌ام. بعد از نگاهی اجمالی آن را در بسیاری از دوستان مرد خودم هم دیدم. وقتی یک دوست مرد دوچرخه‌سواری افراطی را شروع می‌کند، خودش را وقف زندگی باشگاهی می‌کند، برای رویدادی مثل مرد آهنین (Ironman) یا خزیدن در گل‌ولای (Tough Mudder) که به سخت‌ترین مسابقه دنیا نیز معروف است، به تمرین روی می‌آورد، یا روزه‌داری متناوب را شروع می‌کند، من نگرانم که  چیزی فراتر از یک تمایل اولیه برای سلامتی در میان باشد.

همان‌طور که پیام‌های الگوریتمی مردانه رفته‌رفته ابتدایی‌تر می‌شوند، و این تداعی عجیب از انسان غارنشین ادامه می‌یابد، باید با دوستان مرد خود بیشتر در این زمینه صحبت کنید. شاید موقع صبحانه؟

هرکسی که با موضوع مطرح‌شده در این مقاله درگیر است، تلفن کمک‌رسان خیریه اختلال خوردن بیت (Beat) در ۳۶۵ روز سال به شماره ۰۸۰۸۸۰۱۰۶۷۷ در دسترس است. بنیاد ملی اختلال خوردن (NCFED) برای کسانی که دچار اختلالات خوردن‌اند، اطلاعات، منابع و مشاوره، و شبکه‌های پشتیبانی ارائه می‌دهد. به eating-disorders.org.uk سر بزنید یا با شماره ۰۸۴۵۸۳۸۲۰۴۰ تماس بگیرید.