جایگاه ممتاز ایران در همه حوزه‌های فناوری علوم شناختی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل‌زاده رییس مؤسسه ISC گفت: براساس داده های پایگاه وب آو ساینس، جمهوری اسلامی ایران در همه حوزه های فناوری علوم شناختی جایگاه اول یا دوم را در بین کشورهای اسلامی به خود اختصاص داده است.

فاضل زاده اظهار داشت: علوم شناختی، پژوهش علمی درباره ذهن و فرآیندهای آن است. این علم به بررسی ماهیت فعالیت های ذهنی مانند چگونگی درک انسان از خود و محیط اطراف خود و چگونگی تفکر و پردازش اطلاعات میپردازد. از جمله هدف های اصلی این رشته پژوهش در زمینه ادراک، توجه، حافظه، یادگیری، تفکر، استدلال و تصمیم‌گیری و زبان است. علوم شناختی پروژهای در حال پیشرفت است که از دهه ۱۹۵۰ میلادی آغاز شده و نام علوم شناختی در سال ۱۹۷۳ به آن داده شده است.

رییس موسسه ISC گفت: این شاخه از علم هنوز در ابتدای راه قرار دارد و افقهای بسیاری برای گسترش و پژوهش دارد که در کنار نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و فناوری اطلاعات مجموعه علوم همگرا را تشکیل میدهند. این حوزه، از زیرمجموعه های علم اعصاب، روانشناسی، زبان شناسی و فلسفه ذهن تشکیل شده و کاربرد وسیعی در رشته های فرعی مانند پزشکی، آموزش و پرورش، جامعه شناسی، سیاست، علوم اطلاعات، ارتباطات و رسانه‌های گروهی، مهندسی پزشکی و مهندسی فرمان و کنترل دارد.

وی افزود: اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، در جلسه ۶۹۹ خود مورخ ۳/۸/۱۳۹۰، کلیات سند راهبردی علوم و فناوری های شناختی جمهوری اسلامی ایران را به تصویب رساندند. با تصویب کلیات این سند از سوی اعضای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، مقرر شد که کشور با توسعه دانش و معرفت در زمینه علوم شناختی و فناوری های مربوط به آن بر اساس مبانی اسلامی برای شناخت و تعالی انسان، اقتدار ملی، تولید ثروت و رفاه اجتماعی قدم بردارد و به عنوان کشوری پیشرو، مرجع و تأثیرگذار، مولد و الهام بخش در تولید علوم و فناوریهای شناختی جایگاه مناسبی در جامعه جهانی داشته باشد. همچنین، بر اساس اهداف علمی و فناوری سند چشم انداز ۱۴۰۴ و نقشه جامع علمی کشور، رتبه اول در بین کشورهای اسلامی و کشورهای منطقه را به خود اختصاص دهد. همچنین مطابق با ماده ۹۹ قانون برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران
(۱۴۰۳-۱۴۰۷)، دولت مکلف است با هدف تامین زیرساخت یکپارچه مورد نیاز در جهت بهبود زیست بوم فناوری در حوزه های پیشران و اقتدار آفرین، جذب و توانمندسازی نخبگان بودجه لازم را در حوزه علوم شناختی تامین نماید.

جدول شماره ۱، رتبه و تعداد تولیدات علمی کشورهای پیشرو جهانی در فناوریهای حوزه علوم شناختی در پایگاه وب آو ساینس را در بازه زمانی ۱۰ ساله را نشان می دهد.

جدول ۱. جایگاه تولیدات علمی فناوریهای علوم شناختی کشورهای پیشرو جهانی در بازه زمانی ۲۰۲۳-۲۰۱۴

براساس داده های پایگاه وب آو ساینس، جمهوری اسلامی ایران در حوزه بازتوانی شناختی رتبه ۱۵ جهانی و رتبه اول در بین کشورهای جهان اسلام را به خود اختصاص داده است و در این حوزه نسبت به دیگر کشورهای جهان اسلام عملکرد بهتری داشته است. رتبه جهانی جمهوری اسلامی ایران در روانشناسی شناختی و آموزش و پرورش شناختی ۳۱؛ زبانشناسی شناختی ۲۴؛ فلسفه ذهن ۳۶؛ ارزیابی شناختی ۲۸ و علوم اعصاب شناختی ۲۵ میباشد.

جدول شماره ۲، رتبه و تعداد تولیدات علمی کشورهای پیشرو اسلامی در فناوریهای حوزه علوم شناختی را نشان میدهد.

جدول ۲. جایگاه تولیدات علمی حوزه فناوریهای علوم شناختی کشورهای پیشرو اسلامی در بازه زمانی ۲۰۲۳-۲۰۱۴

براساس جدول شماره ۲، براساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس (Web of Science) در حوزه روانشناسی شناختی، به ترتیب کشورهای ترکیه با ۱۶۹ مدرک؛ جمهوری اسلامی ایران با ۱۲۴ مدرک و مالزی با ۱۱۴ مدرک در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. در حوزه زبانشناسی شناختی، کشورهای جمهوری اسلامی ایران با ۳۰ مدرک، ترکیه با ۲۵ مدرک و اردن با ۲۲ مدرک؛ در حوزه آموزش و پرورش شناختی، کشورهای ترکیه با ۹۳۰ مدرک، جمهوری اسلامی ایران با ۵۶۱ مدرک و اندونزی با ۵۵۸ مدرک؛ در حوزه بازتوانی شناختی، کشورهای جمهوری اسلامی ایران با ۱۵۶ مدرک، مالزی با ۹۵ مدرک و مصر با ۸۳ مدرک؛ در حوزه فلسفه ذهن، کشورهای ترکیه با ۱۳۹ مدرک، جمهوری اسلامی ایران با ۳۴ مدرک و مالزی با ۲۱ مدرک؛ در حوزه ارزیابی شناختی، کشورهای ترکیه با ۱۱۱۲ مدرک، جمهوری اسلامی ایران با ۸۹۸ مدرک و مالزی با ۴۹۶ مدرک و در حوزه علوم اعصاب شناختی، کشورهای جمهوری اسلامی ایران با ۳۷۸ مدرک، ترکیه با ۳۶۳ مدرک و مالزی با ۱۹۲ مدرک در رتبه های اول تا سوم قرار دارند.

نمودار شماره ۱ رتبه جمهوری اسلامی ایران در فناوری های حوزه علوم شناختی در یک دهه اخیر را نشان می دهد. مطابق این نمودار، رتبه جمهوری اسلامی ایران از ۳۸ در سال ۲۰۱۴ به ۲۴ در سال ۲۰۲۳ رسیده است و نشان از بهبود عملکرد فناوری‌های حوزه علوم شناختی در بازه زمانی ده ساله است.

نمودار۱. روند رتبه جمهوری اسلامی ایران در بازه زمانی ده ساله در تولیدات علمی حوزه فناوری علوم شناختی

براساس جدول شماره ۳، بیشترین تولیدات علمی در بازه زمانی ۱۰ ساله در حوزه روانشناسی شناختی، مربوط به دانشگاه تهران، دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه علامه طباطبائی بوده است. در حوزه زبانشناسی شناختی، بیشترین تولیدات علمی مربوط به دانشگاه تهران، دانشگاه الزهرا و دانشگاه علامه طباطبائی؛ در حوزه آموزش و پرورش شناختی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی ایران و علوم پزشکی شهید بهشتی؛ در حوزه بازتوانی شناختی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی ایران؛ در حوزه فلسفه ذهن، دانشگاه تهران، دانشگاه اصفهان و دانشگاه صنعتی امیرکبیر؛ در حوزه ارزیابی شناختی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی ایران و علوم پزشکی شهید بهشتی و در حوزه علوم اعصاب شناختی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بوده است.

جدول ۳. وضعیت و رتبه دانشگاههای کشور در تولیدات علمی حوزه فناوری های علوم شناختی