یخ‌زدگی مغز چیست و چطور اتفاق می‌افتد؟

«یخ‌زدگی مغز» دردی کوتاه و شدید پشت پیشانی و شقیقه‌ها است که معمولا پس از خوردن سریع خوراکی‌های سرد رخ می‌دهد. اگر دچار این حالت شدید، نگران نباشید، زیرا مغزتان واقعا یخ نزده است. در واقع آنچه احساس‌ می‌کنید، در جمجمه شما رخ داده است و به آنچه در دهانتان می‌گذرد، مربوط می‌شود. 

یخ‌زدگی مغز آنقدرها هم که فکر می‌کنید، شایع نیست و بسیاری از مطالعات گزارش داده‌اند که تنها نیمی از شرکت‌کنندگان آن را تجربه کرده‌اند. محققان هنوز دلیلی برای آن پیدا نکرده‌اند. 

چه‌ چیزی باعث یخ‌زدگی مغز می‌شود؟
در مورد اینکه چه عواملی باعث یخ‌زدگی مغز می‌شود چیزهای زیادی می‌دانیم و البته خیلی چیزها را هم هنوز نمی‌دانیم.

دقیقا در زیر پوست صورت، شبکه‌ای از رگ‌های خونی وجود دارد که به صورت و مغز خون می‌رسانند. خون حاوی بسیاری مواد مغذی و نیز اکسیژن است که برای عملکرد مغز ضروری‌اند. در این شبکه از رگ‌ها، تارهای عصبی بسیار ریزی هم وجود دارند که به یکدیگر متصل‌اند و از طریق عصب سه‌قلو (Trigeminal nerve) با مغز ارتباط دارند. عصب سه‌قلو یکی از بزرگ‌ترین عصب‌های حسی در بدن انسان و مسئول احساسات و حساسیت‌های مختلف در صورت از جمله درد، لمس و دما است.

به گزارش کانورسیشن، دانشمندان بر این باورند که رگ‌های خونی در گلو و دهان و نیز عصب سه‌قلو در آنچه یخ‌زدگی مغز می‌گوییم نقش اساسی دارند اما سر اینکه نقش کدام یک از این عوامل در ایجاد درد پررنگ‌تر است، اتفاق نظر ندارند. 

 

اکثر آن‌ها معتقدند که خوردن یا نوشیدن خیلی سریع خوراکی‌های سرد مانند بستنی دمای پشت حلق و سقف دهان را به‌سرعت کاهش می‌دهد. بسیاری هم موافق‌اند که این امر موجب می‌شود رگ‌های خونی کوچک این نواحی منقبض و در نتیجه جریان خون کمتر شود. آنچه رساندن اکسیژن لازم به مغز از طریق خون را کاهش می‌دهد. اما اینکه بعدا چه اتفاقی می‌افتد، کمی مبهم است. 

احساس درد در مغز یعنی دیگر ادامه ندهید!
​​برخی دانشمندان می‌گویند عصب سه‌قلو با ارسال پیام درد به جلو مغز، به این رویدادها در گلو و دهان واکنش نشان می‌دهد. اینکه آیا این عصب به طور خاص به سرما واکنش نشان می‌دهد یا به کاهش ناگهانی خون‌رسانی و اکسیژن به مغز، یا هر دو این عوامل، هنوز مشخص نیست.

برخی دیگر از دانشمندان معتقدند ابتدا رگ‌های گلو و دهان به طور ناگهانی منقبض و تنگ می‌شوند که جریان خون‌ و اکسیژن را کاهش می‌دهد اما بعد از چند لحظه، دوباره گشاد و منبسط می‌شوند و خون و اکسیژن یک‌باره به این مناطق جریان پیدا می‌کنند که به تامین اکسیژن مغز کمک کند، اما می‌تواند به طور موقت فشار و سردرد هم ایجاد کند.

آیا یخ‌زدگی مغز خطرناک است؟
یخ‌زدگی مغز شاید در ابتدا بد به نظر برسد، اما این درد برایتان خوب است، زیرا باعث می‌شود خوراکی خوشمزه اما سرد را کنار بگذارید و به این ترتیب، از شما در برابر کاهش خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی به مغز محافظت می‌کند. 

اگر نگران یخ‌‌زدگی مغزتان هستید، سعی کنید سرعت خورد‌ن‌ را کاهش دهید. البته این کار حین خوردن بستنی خوشمزه در یک روز گرم تابستان چندان راحت نیست، اما دست‌کم می‌توانید مدت بیشتری از آن لذت ببرید.