پژوهش محققان ایرانی درباره خواص ضدالتهابی یک نوع آنتی‌بیوتیک

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه تهران، پژوهشی که به تازگی در قالب رساله دکتری «باسم شحمانی» و به راهنمایی دکتر علی رسولی، دانشیار گروه علوم زیستی مقایسه‌ای دانشکده دامپزشکی، مشاوره دکتر جلیل مهرزاد سلاکجانی، استاد گروه میکروبیولوژی و ایمونولوژی دانشکده دامپزشکی و دکتر سارا شکرپور، استادیار گروه پاتولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران انجام شده است، حاکی از خواص ضدالتهابی مینوسایکلین است.

دکتر علی رسولی درباره اهمیت این مطالعه گفت: داروی مینوسایکلین یک داروی تأییدشده و جز گروه آنتی‌بیوتیک‌های تتراسایکلین به شمار می‌رود که حدود ۵۰ سال پیش، برای کاربردهای ضدمیکروبی وارد بازار شده است. این دارو علاوه بر داشتن طیف اثر گسترده ضدمیکروبی، دارای خواص مطلوب فارماکوکینتیک مانند جذب سریع و نسبتاً کامل از راه خوراکی، نفوذ بسیار خوب در بافت‌ها و نیمه‌عمر طولانی است. این دارو همچنین از نظر بی‌خطر بودن، سابقه ایمنی خوبی در مورد مصارف انسانی دارد.

رئیس بخش فارماکولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران افزود: در دهه‌های اخیر برای این دارو برخی خواص غیرآنتی‌بیوتیکی از جمله فعالیت‌های ضدالتهابی و ضدآپوپتوز در مدل‌های مختلف آزمایشگاهی و برخی تجربیات بالینی گزارش شده است. مینوسایکلین در آزمایش‌های بالینی اثر خوبی در محافظت نورونی بیماران عصبی نشان داده است. همچنین اثربخشی درمانی آن در برخی مدل‌های تجربی بیماری‌ها، از جمله بیماری التهابی روده، دیابت، ایسکمی قلبی و عفونت ویروس نقص ایمنی انسانی مشخص شده است.

این داروشناس درباره فرآیند پژوهش گفت: در این مطالعه، از روش ایجاد تورم تجربی پنجه پای موش‌های صحرایی با تزریق موضعی لیپوپلی‌ساکارید (LPS) استفاده شد و از طریق برخی معاینات بالینی، مطالعات هیستوپاتولوژیک، آزمایش‌های هماتولوژیک و آنالیز مولکولی بیان ژن برخی سایتوکاین‌های مرتبط با التهاب، اثرات مینوسایکلین ارزیابی گردید. در این تحقیق در سه گروه آزمایشی، سه دوز مختلف مینوسایکلین یک ساعت قبل از تزریق LPS به صورت خوراکی تجویز شد و در یک گروه نیز مینوسایکلین بدون تیمار با LPS تجویز گردید. علاوه بر این، اثرات مینوسایکلین با دو داروی ضدالتهاب رایج استروئیدی و غیراستروئیدی، یعنی متیل‌پردنیزولون و ملوکسی‌کام مورد مقایسه قرار گرفت. تورم پنجه پا و دمای بدن موش‌ها قبل و تا ۲۴ ساعت بعد از تزریق LPS به تناوب ارزیابی شد. عمل خونگیری برای آزمایشات هماتولوژیک نیز ۲۴ ساعت پس از شروع آزمایش صورت گرفت. همچنین نمونه‌های بافتی از کبد، کلیه، طحال و پنجه پای موش‌های صحرایی برای آزمایشات هیستوپاتولوژیک، و نیز نمونه‌هایی از پنجه پای حیوانات مورد آزمایش برای آنالیز مولکولی جداگانه، جمع‌آوری شد.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران درباره یافته‌های پژوهش گفت: تمام گروه‌هایی که LPS دریافت کرده بودند در ۲ ساعت پس از تزریق دچار تورم پنجه پا و افزایش دمای بدن شدند. اما این پارامترها در گروه‌هایی که مینوسایکلین، ملوکسی‌کام و یا متیل پردنیزولون نیز دریافت کرده بودند ۲ ساعت پس از شروع آزمایش کاهش پیدا کرد و در عرض ۲۴ به حد طبیعی رسید. نتایج بافت‌شناسی پنجه پا، کبد، کلیه‌ها و طحال در تمام گروه‌هایی که با LPS تیمار شده بودند به جز گروهی که دوز بالای مینوسایکلین را نیز دریافت کرده بود، درجاتی از التهاب را نشان داد. همچنین نتایج هماتولوژیک حاکی از آن بود که دوز متوسط و دوز بالای مینوسایکلین از کاهش معنی‌دار تعداد پلاکت‌های ناشی از تجویز LPS جلوگیری کرده بود. علاوه بر این، بیان ژن سایتوکین‌های پیش التهابی (IL-۱β و IL-۶ ) در گروه LPS نسبت به سایر گروه‌ها به طور قابل توجهی افزایش یافت، به عبارت دیگر مینوسایکلین با دوزهای مختلف و همچنین داروهای ملوکسی‌کام و متیل پردنیزولون توانسته بودند مانع افزایش بیان این ژن‌ها شوند.

رسولی در پایان اضافه کرد: «این مطالعه نشانگر اثرات ضدالتهابی مینوسیکلین بر جنبه‌های مختلف التهاب بوده و اثرات این دارو با تأثیرات داروهای رایج ضدالتهاب ملوکسی‌کام و متیل پردنیزولون قابل مقایسه است. انجام تحقیقات بیشتر درباره اثرات غیرآنتی بیوتیکی مینوسایکلین و کاربردهای بالقوه بالینی آن می‌تواند خواص دیگر این دارو را آشکار کند.

بخشی از نتایج این پژوهش به تازگی از سوی انتشارات اشپرینگرلینک در مجله Inflammopharmacology منتشر شده و از طریق پیوند زیر دست‌یافتنی است:
The anti-inflammatory effects of minocycline on lipopolysaccharide-induced paw oedema in rats: a histopathological and molecular study