دانشمندان: گرانش مریخ بر روی آب و هوای زمین تاثیر می‌گذارد

بررسی زمین‌شناسی تازه‌ای نشان می‌دهد که میدان گرانشی مریخ در چرخه‌های چندمیلیون ساله زمین را به خورشید نزدیک‌تر می‌کند، امری که موجب گرمایش زمین می‌شود و نشان می‌دهد که میدان گرانشی مریخ بر آب‌وهوای سیاره ما نیز تاثیرگذار است.

شواهد اخیر، که حدود ۶۶میلیون سال قدمت دارند و از صدها نقطه کیهان جمع‌آوری شده‌اند، نشان می‌دهند که جریان‌های عمیق آب دریاها، طی دوره‌های چند میلیون ساله، بارها تشدید و تضعیف شده‌اند. این اتفاق هر ۲.۴میلیون سال یک بار رخ می‌دهد و به‌ نام «چرخه بزرگ نجومی» شناخته می‌شود.

براساس پژوهش اخیر که در مجله نیچر کامیونیکیشنز (Nature Communications)منتشر شده است، جریان‌های بسیار قدرتمند اقیانوسی، موسوم به «گرداب‌های غول‌پیکر»، به عمیق‌ترین نواحی اقیانوس می‌رسند و انبوهی از رسوبات را که در دوره‌های آرام‌تر چرخه‌های اقلیمی انباشته شده‌اند، از بستر اقیانوس جدا و جابه‌جا می‌کنند.

این چرخه‌های زمین‌شناختی همزمان با دوره‌های هم‌افزایی جاذبه رخ می‌دهند، امری که حین گردش دو سیاره به دور خورشید میان زمین و مریخ شناسایی شده است.

دیتمار مولر، استاد ژئوفیزیک دانشگاه سیدنی، دراین‌باره می‌گوید: «میدان‌های گرانشی سیارات منظومه شمسی هم‌افزایی دارند. این تاثیر با نام تشدید یا رزونانس شناخته می‌شود و شکل مدار و محور ثقل سیارات در اثر آن تغییر می‌کند، به‌طوری‌که مدار آن‌ها میان دو حالت دایره‌ای و بیضوی نوسان می‌کند.»

درپی تشدید گرانش، زمین کمی به خورشید نزدیک می‌شود و پیش از آنکه ۲.۴ میلیون سال بعد دوباره از خورشید دور شود، در معرض تابش بیشتر آن قرار می‌گیرد و درنتیجه آب‌وهوای گرم‌تری پیدا می‌کند.

نویسندگان این مقاله برای نقشه‌برداری از تجمع رسوبات اقیانوسی طی ده‌ها میلیون سال از اطلاعات ماهواره‌ای کمک گرفته‌اند. آ‌ن‌ها دریافتند که شکاف‌های موجود در سوابق زمین‌شناسی نشان می‌دهد طی این چرخه‌های نجومی فرایند رسوب‌گذاری متوقف شده است. آن‌ها بر این باورند که این چرخه‌ها احتمالا به قوت گرفتن جریان‌های اقیانوسی و گرم‌‌شدن آب‌وهوای زمین، با تاثیر گرانش مریخ، مرتبط است.

این یافته‌ها همچنین این فرضیه را تقویت می‌کنند که سیاره سرخ بر آب‌وهوای زمین تاثیرگذار است. برخی از دانشمندان می‌گویند ستاره‌های عبوری و سایر اجرام آسمانی نیز چنین تاثیری بر زمین دارند. بااین‌حال، نویسندگان این مقاله تاکید می‌کنند که اثر مشاهده‌شده، یعنی تاثیر گرانش مریخ بر گرم‌شدن زمین، به گرمایش این سیاره در اثر گازهای گلخانه‌ای ارتباطی ندارد.

پژوهشگران معتقدند این چرخه نجومی ممکن است به‌شکل دوره‌ای سبب حفظ برخی جریان‌های عمیق اقیانوسی شود، جریان‌هایی که در حالت عادی به‌‌دلیل گرمایش زمین درحال ضعیف شدن‌اند. هرچند این موضوع هنوز در مرحله گمانه‌زنی است.

مولر می‌گوید: «ما می‌دانیم که دست‌کم دو سازوکار جداگانه در کار است که جریان‌های بستر اقیانوس‌ها را با قدرتی شگفت‌انگیز با هم تلفیق می‌کند و به آن‌ها شدت می‌دهد. یکی از این سازوکارها چرخه واژگون نصف‌النهاری اقیانوس اطلس (AMOC) است. این چرخه مانند «کمربند نقاله» اقیانوسی کار می‌کند و آب گرم را از مناطق استوایی به نیم‌کره شمالی می‌آورد و گرما را به عمق اقیانوس فرومی‌برد. برخی از دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که ممکن است این چرخه در چند دهه آینده متوقف شود، بنابراین به نظر می‌رسد که جریان‌های عمیق اقیانوسی بر کاهش اثرات منفی این توقف اثر مثبتی دارند.

آدریانا داتکیه‌ویچ، نویسنده اصلی این مقاله و رسوب‌شناس دانشگاه سیدنی، دراین‌باره می‌گوید: «اطلاعات به‌دست‌آمده از بستر عمیق اقیانوس که بازه‌ای ۶۶میلیون ساله دارد، نشان می‌دهد که اقیانوس هرچه گرم‌تر شود، جریان‌های عمیق آن هم قوی‌تر خواهند شد، و همین امر از تبدیل اقیانوس به مانداب پیشگیری می‌کند، حتی اگر جریان واژگونی نصف‌النهاری اقیانوس اطلس کند شود یا کاملا متوقف شود».