الگویی برای سیاست‌گذاری صحیح روزنامه‌نگاری علم

به گزارش ایسنا، سیاسـت‌گـذاری، راهنمـای عملیـاتی دسـتیابی بـه اهـداف روزنامـه‌نگـاری علـم اسـت. سیاست‌گذاری روزنامه‌نگاری علم باید از صراحت، وضوح، قابلیت اجرا، انعطاف‌پـذیری، جامعیت، هماهنگی، مستدل بودن، متمایز بودن از قانون و کتبی بودن برخوردار باشـد. از آنجا که در دنیای امروز، رسانه‌ها نقـش برجسـته‌ای در شکل‌دهی به افکار عمومی جامعه دارند، اهمیت سیاست‌گذاری در ایـن عرصـه بیشـتر شده است. رسانه‌ها از منابع اصلی شناخت و آگاهی هستند، اطلاعات و اخبار مورد نیـاز را به مخاطبان عرضه می‌کنند، رویدادها را تفسیر می‌کنند و میانجی انسان‌ها و واقعیت هسـتند، بنـابراین بایـد سیاسـت روشـنی در ایـن زمینـه داشـته باشـند.

به گفته متخصصان، روزنامه‌نگاری و رسانه‌های جمعی به عنوان رکن چهارم دموکراسی در جهان شناخته شـده و تمامی جوامع از اشکال مختلف آن بهره می‌برند. یکی از عرصه‌های روزنامه‌نگاری، مقوله روزنامه‌نگاری علم است که ارتباط میان دانشمند به عنوان تولیدکننده علم و عموم مـردم را برقرار می‌کند. از این منظر روزنامه‌نگاری، یکی از نهادهای ترویج علم در عصر حاضر است که می‌تواند در فرایند دموکراتیزه کردن علم، نقش آفرینی کند. سیاست‌گذاری روزنامه‌نگاری علم در عصر دیجیتال اهمیت دوچندانی پیدا کرده اسـت. این در حالی است که انفجار اطلاعات و افزایش روزافزون منابع خبری در عرصه علمـی بـا مخـاطرات ویـژه‌ای همراه است و از طریق یک سیاست‌گذاری صحیح در ایـن عرصـه، می‌توان بـه اطلاعـات ارائه شده در حوزه‌های علمی نظم بهتری بخشید.

در این رابطه، پژوهشگرانی از پارک علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق و مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور اقدام به انجام مطالعه‌ای کرده اند که در آن، به ارائه الگوی سیاست‌گذاری روزنامه‌نگاری علم مبتنی بر رسانه‌های نوین پرداخته شده است.

آن ها این تحقیق را به کمک ۲۰ نفر از خبرگان نظری (اساتید دانشگاهی) و خبرگان تجربی (روزنامه‌نگاران با سابقه) این حوزه انجام داده‌اند.

بر اساس نتایج این پژوهش، متغیرهای «تقویت زیرساخت‌های روزنامه‌نگاری علم» و «رفـع موانـع رشـد و توسـعه روزنامـه‌نگـاری علـم» دارای بیشـترین اثرگـذاری در مدل ارائه شده هستند و از هیچ مؤلفه دیگری تأثیر نمی‌پذیرند.

به گفته سمیه تاجیک اسماعیلی، محقق واحد تهران شرق دانشگاه آزاد اسلامی و همکارانش، «نتایج همچنین نشان می‌دهند که متغیرهای اشاره شده فوق بـر آمـوزش و ارتقـای روزنامـه‌نگـاری علـم نیز تاثیرگذارند. این مهم بـدان معناسـت کـه در مـدل ارائـه شـده، مؤلفه آمـوزش و ارتقـای روزنامه‌نگاری علم، فقط از دو مؤلفه مـذکور تأثیر می‌پذیرد و بـر مؤلفه توانمندسـازی روزنامه‌نگار علم در سطح بعدی مدل تأثیر می‌گذارد».

آن‌ها می‌گویند: «نتایج نشان داد متغیر دیگری تحت عنوان استفاده از رسـانه‌هـای نـوین، در سـطح سـوم و متغیرهای تقویت ارتباط و اعتماد میـان جامعـه علمـی بـا عمـوم و افزایش مشارکت و همراهی دانشگاهیان با روزنامه‌نگاران علم در سطح دوم الگو قرار داشته و از متغیر استفاده از رسانه‌های نوین تأثیر می‌پذیرند».

در این تحقیق بر اساس نتایج حاصله بـه مـدیران و مسـئولان ذیربـط پیشـنهاد شده است که نسـبت بـه تقویـت زیرساخت‌های روزنامه‌نگاری علم و رفع موانع رشـد و توسـعه روزنامـه‌نگـاری علـم کـه بیشترین تأثیر را در سیاست‌گذاری روزنامه‌نگاری علم مبتنی بر رسـانه‌هـای نـوین دارنـد، اقدامات لازم را انجام دهند. این مهم با تامین سرمایه‌گذار و حامی، همچنین پذیرش تحول در اکوسیستم پژوهش، روش‌ها و اهداف روزنامه‌نگـاری علـم بـا توجـه بـه سـرعت تحـول رسانه‌ها امکان‌پذیر خواهد بود.

به اعتقاد تاجیک اسماعیلی و همکارانش، «همچنین افزایش کسب شناخت از فضای مجازی و عمومی و شناخت نقاط قوت و ضعف روزنامه‌نگاری علم نیـز تـاثیر بسـزایی در اسـتقرار الگـوی سیاست‌گذاری روزنامه‌نگاری علم مبتنی بر رسانه‌های نوین دارد. از طریق توانمندسازی همچنین می‌توان بـه تولیـد محتـوای متناسـب بـا نیازهـای عمومی پرداخت و نقش نظارتی و مطالبه‌گری روزنامه‌نگاران علم را افزایش داد و به تبع آن استفاده از رسانه‌های نوین نیز افزایش پیدا می‌کند».

مجریان این تحقیق افزوده‌اند: «رسانه‌های نوین نیـز مـی‌تواننـد به نوبه خود ارتبـاط و اعتمـاد میـان جامعـه علمـی بـا عمـوم را افـزایش داده و مشـارکت و همراهـی دانشگاهیان با روزنامه‌نگاران علم را بیشتر کنند. این عوامل در نهایت به سیاسـت‌گـذاری صحیح روزنامه‌نگاری علم در ایران منتهی می‌شوند».

یافته‌های تحقیقاتی فوق در فصل‌نامه «مطالعات میان رشته‌ای در رسانه و فرهنگ» منتشر شده‌اند. این نشریه متعلق به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است.

انتهای پیام