محققان ایرانی برای حضور در آزمایشگاه‌های سنکروترون حمایت می شوند

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، همایش یک روزه «راهکارهای همکاری با آزمایشگاه بین‌المللی سزامی» با حضور جمعی از اساتید، محققان و دانشجویان کشور در محل پژوهشگاه دانش‌های بنیادی برگزار شد.

امیر حسین میرآبادی، ریس مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری با ابراز خرسندی از حضور در جمع اساتید و پژوهشگران، با اشاره به اهمیت و فواید حضور محققان ایرانی در آزمایشگاه‎های پیشرفته تابش سنکروترونی دنیا، گفت: مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری از سال ۱۳۹۶ با همکاری پژوهشگاه علوم بنیادی، برنامه حمایت از اعزام کاربران ایرانی به آزمایشگاه‎های بین‌‏المللی تابش سنکروترونی دنیا را با اعزام جمعی از محققان کشور به آزمایشگاه تابش سنکروترونی آلبا واقع در کشور اسپانیا به اجرا گذاشته است.

به گفته وی، از سال ۱۳۹۹ و با شیوع کرونا در دنیا، برنامه ‎های همکاری که نیاز به حضور فیزیکی محققان در محل بود به حالت تعلیق درآمد. اما همزمان با پایان همه‌گیری کرونا مجددا از سال ۱۴۰۱ برنامه حمایت از اعزام کاربران ایرانی به آزمایشگاه‎های بین‌‏المللی تابش سنکروترونی دنیا از طرف مرکز تعاملات دنبال شد و تعداد ۱۱ گروه از محققان ایرانی از این حمایت‎ها بهره بردند و توانستند در سنکروترون های سولیل فرانسه، سزامی اردن، الترا ایتالیا و سرن سوئیس حضور یابند.

میرآبادی ابراز امیدواری کرد: با اقدامات ترویجی که از سوی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در خصوص آشنایی بیشتر دانشگاه‎ها، مراکز علمی و صنعتی کشور با این برنامه و کاربردهای آزمایشگاه‎های تابش سنکروترون صورت می‎‌گیرد، تعداد تیم‎های تحقیقاتی بیشتری از این برنامه استفاده کنند.

برنامه «حمایت از کاربران ایرانی در آزمایشگاه‌های سنکروترون برتر»، با هدف ایجاد یک شبکه حمایتی از پژوهشگران و صنایع کشور برای دسترسی به آزمایشگاه‌های سنکروترونی برتر و انجام آزمایش‌های تراز اول در سطح بین‌المللی با حمایت مرکز تعاملات بین‌المللی معاونت علمی ریاست جمهوری اجرا می‌شود.

در این برنامه بخشی از هزینه سفر (بلیط هواپیما، اقامت، ویزا، …) و هزینه‌های جانبی انجام آزمایش (تهیه نمونه و…) برای پژوهشگرانی که موفق به اخذ پذیرش برای انجام آزمایش در یکی از آزمایشگاه‌های سنکروترون دنیا شده‌اند، توسط مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری پرداخت می‌شود.

به این ترتیب امکان دسترسی پژوهشگران، اساتید، دانشجویان و صنایع کشور برای انجام آزمایش‌های کاربردی و پیشرفته در بهترین و به‌روزترین آزمایشگاه‌های دنیا تسهیل خواهد شد. این برنامه در ادامه «برنامه کاربری ایران از آزمایشگاه آلبا» تصویب شده است.

برنامه حمایت از کاربران ایرانی در آزمایشگاه‌های سنکروترون به صورت مشترک توسط مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری ریاست جمهوری و چشمه نور ایران اجرا می‌شود.

سنکروترون یا سینکروتون (synchrotron)، نوعی شتاب دهنده ذرات به شکل یک حلقه دایره‌ای است که با کمک میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی، تابش الکترومغناطیسی تولید می‌کند. ذراتی که با سرعتی نزدیک به سرعت نور در یک محیط الکترومغناطیسی حرکت می‌کنند، در جهت حرکتشان، نوری منتشر می‌کنند که تابش سینکروترون یا نور سنکروترون نامیده می‌شود.

تابش سنکروترن یک امکان توانمند برای مطالعه ساختمان مولکولی و تغییرات شکل و ترکیبات سلولی در هنگام واکنش‌های شیمیایی است که در زمینه‌های مختلف تحقیقاتی و کاربردی در فیزیک، پزشکی، صنعت، زیست‌شناسی، باستان شناسی و … کاربرد دارد. استفاده از تابش سینکروترون برای علوم بنیادی و فناوری‌های کاربردی، رشد فزاینده‌ای را در چند دهه اخیر تجربه کرده است.

مزیت این نوع از شتابدهنده‌ها نداشتن محدودیت در انرژی است که باعث می‌شود ذرات بنیادی را بتوان به انرژی‌های چندین گیگا الکترون ولت و بیشتر رساند.