سیاهچاله مرکز کهکشان ما چندان هم «خفته» نیست

یک بررسی جدید نشان می‌دهد سیاهچاله کلان‌جرم در مرکز کهکشان راه شیری آن‌گونه که پیش از این تصور می‌شد، سیاهچاله‌ای غیرفعال و خفته نیست.

بر اساس این پژوهش که روز چهارشنبه در مجله نیچر منتشر شد، این هیولای خفته حدود ۲۰۰ سال پیش از خواب بیدار شده، تعدادی از اجرام کیهانی مجاور خود را بلعیده و دوباره به خواب رفته است.

به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، خبرگزاری فرانسه در گزارشی که در همین زمینه منتشر کرد، از قول پژوهشگران نوشت که کاوشگر تصویربرداری قطبش‌سنجی پرتو اکس ناسا یا به طور خلاصه آی‌اکس‌پی‌ئی (IXPE)، پژواکی از این طغیان دوباره و تجدید فعالیت سیاهچاله را شناسایی کرده است.

سیاهچاله کلان‌جرم کمان اِی* که به اختصار Sgr A* نامیده می‌شود، چهار میلیون برابر خورشید جرم دارد و در فاصله ۲۷ هزار سال نوری از زمین، در مرکز کهکشان مارپیچی راه شیری، واقع شده است.

سال گذشته ستاره‌شناسان اولین تصویر از این سیاهچاله یا به بیان دقیق‌تر حلقه درخشان گاز پیرامون آن را ثبت کردند.

فردریک مارین، پژوهشگر رصدخانه نجومی استراسبورگ فرانسه و نویسنده اصلی این مقاله، می‌گوید سیاهچاله کلان‌جرم کمان اِی* همواره به عنوان سیاهچاله‌ای خفته دیده می‌شد.

اغلب سیاهچاله‌های کلان‌جرمی که در مرکز کهکشان‌ها وجود دارند، پس از بلعیدن تمامی مواد پیرامون خود خاموش می‌شوند.

مارین به خبرگزاری فرانسه گفت: برای درک بهتر موضوع، خرسی قطبی را تصور کنید که پس از بلعیدن همه‌چیز در اطراف خود به خواب زمستانی می‌رود.

اما یک تیم بین‌المللی از پژوهشگران کشف کردند که سیاهچاله کلان‌جرم کمان اِی* در حدود پایان قرن نوزدهم، از خواب بیدار شده و هر گاز و غباری را که در دسترس بوده، بلعیده است. این اشتهای جنون‌آمیز حدود چند ماه تا یک‌سال طول کشیده و پس از آن، سیاهچاله بار دیگر به خواب فرو رفته و غیرفعال شده است.

 

مارین می‌گوید این سیاهچاله در زمان فعالیت خود دست‌کم یک میلیون‌ برابر درخشان‌تر از امروز بوده است. او می‌افزاید فعال شدن این سیاهچاله مشهود بود؛ چرا که ابرهای مولکولی کهکشانی اطراف هم‌زمان با فرو رفتن به کام سیاهچاله انتشار پرتو اکس بیشتری را آغاز کردند.

مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه در بیانیه خود می‌گوید موج نور پرتو اکسی که در این دوره بیداری ایجاد شد، شبیه این است که میزان درخشندگی یک کرم شبتاب پنهان در یک جنگل، ناگهان به درخشندگی خورشید شود.

ستاره‌شناسان با استفاده از رصدخانه فضایی آی‌اکس‌پی‌ئی، موفق شدند این نور پرتو اکس را شناسایی کنند و دریافتند که منبع آن همان سیاهچاله مرکز کهکشان ما است.

مارین می‌گوید سیاهچاله «بازتابی از فعالیت گذشته خود را گسیل کرد و ما برای نخستین بار موفق شدیم آن را مشاهده کنیم.»

جاذبه گرانش سیاهچاله‌ها به قدری شدید است که هیچ چیزی حتی نور نیز نمی‌تواند از آن بگریزد.

اما زمانی که ماده از مرز نهایی سیاهچاله، جایی که به عنوان «افق رویداد» شناخته می‌شود، به درون سیاهچاله مکیده می‌شود، پیش از ناپدید شدن در تاریکی، مقدار زیادی گرما و نور ساطع می‌کند.

اینکه دقیقا چه عاملی سبب شد سیاهچاله کلان‌جرم کمان اِی* برای مدت کوتاهی از حالت غیرفعال خود خارج شود، هنوز مشخص نیست. آیا ممکن است در آن زمان ستاره یا ابری از گاز و غبار به آن خیلی نزدیک شده باشد؟

اخترشناسان امیدوارند مشاهدات بیشتر رصدخانه آی‌اکس‌پی‌ئی به آن‌ها کمک کند آنچه را اتفاق افتاده است، بهتر درک کنند. چه بسا مشاهدات آتی در خصوص خاستگاه سیاهچاله‌های کلان‌جرم که هنوز در هاله‌ای از ابهام است هم اطلاعات بیشتری در اختیارمان بگذارد.