درباره «علامت سوال» غول‌پیکر در اعماق فضا چقدر می‌دانیم؟

یک تصویر که به تازگی توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب از فضا گرفته شده، اخترشناسان را به فکر واداشته است. در تصویر کیهانی تازه که توسط آژانس فضایی اروپا منتشر شده، دو ستاره جوان در فاصله ۱۴۷۰ سال نوری از زمین دیده می‌شوند.

به گزارش ایتنا و به نقل از یورونیوز، این جفت ستاره در حال تشکیل با نام «هربیگ-هارو ۴۷/۴۶» (Herbig-Haro 46/47) شناخته می‌شوند. با این حال با کمی دقت در تصویر و در بخشش زیرین آن جسمی فضایی دیده می‌شود که شبیه به یک علامت سوال غول‌پیکر در پهنه کیهان به نظر می‌آید.

دانشمندان در توضیح می‌گویند که به احتمال زیاد این علامت سوال پرسشی از ما از سوی جهان بیگانه نیست، بلکه توضیحی معقول‌تر برای آن وجود دارد. به گفته آنان هرچند دقیقاً مشخص نیست که شیء علامت‌سؤالی‌ شکل چیست، اما رنگ و شکل آن ایده‌هایی در اختیار ما می‌گذارد. 

رنگ نارنجی مایل به قرمز علامت سوال نشان می‌دهد که این جرم فضایی در فاصله بسیار دوردستی از ما قرار دارد. در واقع در تصاویر فضایی هر چه جسمی دورتر باشد، قرمزتر دیده می‌شود. شکل این علامت سوال اما می‌تواند در اثر ادغام شماری از کهکشان‌ها ایجاد شده باشد.

مؤسسه علوم تلسکوپ فضایی، که هدایت ماموریت علمی تلسکوپ جیمز وب را در دست دارد، در این باره می‌گوید این تصویر احتمالاً یک کهکشان دوردست و یا چند کهکشان بالقوه در حال تعامل با یکدیگر را نشان می‌دهد. در واقع ممکن است برهم‌کُنش و فعل و انفعالات این کهکشان‌ها باعث ایجاد علامت سوال شده باشد.

مت کاپلان، استاد فیزیک در دانشگاه ایلینوی آمریکا، می‌گوید: «این جرم احتمالاً دو کهکشان در حال ادغام است. قسمت فوقانی علامت سؤال بخشی از یک کهکشان بزرگ‌تر را نشان می‌دهد که با نیروی کشندی از بخش پایینی گسسته شده است.»

 

منحنی دایره‌ای شکل در علامت سوال نیز ممکن است به اصطلاح «دُم بلند و کشیده» یک کهکشان را در حال رفتن به سمت کهکشان دیگر نشان می‌دهد. دو نقطه روشن، شامل یکی در زیر علامت سوال، نیز می‌تواند هسته یا مرکز یک کهکشان باشد.

ادغام‌های کهکشانی امری نادر در کیهان نیستند و در طول زندگی کهکشان‌ها به نسبت مکرر اتفاق می‌افتند. کهکشان خود ما، کهکشان راه شیری، نیز از این قاعده مستثنی نیست و بنابر برآوردها در حدود چهار میلیارد سال دیگر با کهکشان آندرومدا ادغام خواهد شد.

پیشتر در سال ۲۰۰۸ تصویری از دو کهکشان در حال ادغام توسط توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته شد که آن نیز مانند یک علامت سوال به نظر می‌رسید، البته با این تفاوت که فقط ۹۰ درجه چرخیده بود.

در تصویر اصلی و بزرگتر که توسط تلسکوپ جیمز وب گرفته شده است،  دو ستاره‌ی در حال زایش در صورت فلکی «ولا» دیده می‌شوند که توسط صفحه‌ای از گرد و غبار کیهانی احاطه شده‌اند. این گرد و غبار در واقع موادی هستند که ستاره‌های در حال زایش را طی میلیون‌ها سال تغذیه می‌کنند.

این جفت ستاره تنها چند هزار سال سن دارند. در حقیقت آنها هنوز در دوره جنینی به سر می‌برند و از نظر فنی هنوز «متولد» نشده‌اند. این تولد عموما پس از میلیون‌ها سال اتفاق می‌افتد و زمانی مشخص می‌شود که همجوشی هسته‌ای در مرکز این ستاره‌ها رخ داده و آنها شروع به درخشش می‌کنند.

تصویر تازه با استفاده از دوربین فروسرخ نزدیک (NIRCam) تلسکوپ جیمز وب گرفته شده است. این ابزار به اخترشناسان اجازه می‌دهد تا به دوردست‌های کیهان نگاه کنند و کهکشان‌هایی را در فاصله ۱۳.۴ میلیارد سال نوری از زمین ببینند، یعنی زمانی که تنها ۴۲۰ میلیون سال از انفجار بزرگ یا بیگ‌بنگ می‌گذشت.