حفاظت از دارایی‌های فکری مانع از مهاجرت نخبگان

به گزارش خبرنگار مهر، بابک نگاهداری در اختتامیه برنامه فن تز (طرح حفاظت و توسعه دستاوردهای فناورانه) که امروز در انیستیتو پاستور برگزار شد، خطاب به دانشجویان حاضر در این جلسه و همچنین نخبگان گفت: هرچقدر در مسیر نافع شدن قدم بردارید در مسیر اعتلای شرف هستید، ما در ایران نیاز داریم در آزمایشگاهی که هستیم برای احیای شرف قیام کنیم.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به اینکه نظام حکمرانی در همه کشورها به این نتیجه رسیده که دیگر دولت‌ها توان حل مساله را ندارند و با نگاه از بالا به پایین نمی‌شود جواب حل مسایل کشور را داد، گفت: هم دنیا و هم ما در کشور به این نتیجه رسیدیم که با توان مردم باید مسایل حل شود و رویکرد مردمی یعنی رویکرد تکثیر ریزنهادهای موفقیت و برگزاری همین رویداد فن تز.

وی افزود: چه بخواهیم و چه نخواهیم نظام علم و فناوری در دنیا جدای از نظام سیاست نیست. وقتی دانشمندان ما را در خیابان‌های تهران ترور می‌کنند یعنی نظام سلطه سیاسی جهان با نظام علم و فناوری ارتباط دارد و جریان‌های قدرت سیاسی بر روی نظام نشر علمی مدیریت دارند.

نگاهداری با تاکید بر اینکه ما باید نظام علمی و ملی خودمان را مبتنی بر نیازهای خود شکل دهیم، خاطرنشان کرد: ظرفیت نخبگانی در کشور ما به اندازه کافی وجود دارد اما باید درهای نظام حکمرانی را به روی آنها باز کنیم و در حال حاضر ظرفیت بالقوه ما از ظرفیت بالفعل بیشتر است و به عبارتی حکمرانی امروز حکمرانی دانش بنیانی شده و نیازمند حضور نخبگان است که در این مسیر ۲ مانع وجود دارد.

وی درباره موانع حضور نخبگان در حکمرانی گفت: در وهله اول اشکال اینجاست که ما در کشور تعدادی مدیران بروکرات سنتی داریم که هنوز فهم این را ندارند که جهان بشری از عصر کشاورزی و سنتی سالهاست عبور کرده و به عصر دانایی ورود کرده ایم و علم و فناوری پیشران همه تحولات امروز است.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با بیان اینکه ورود به عصر دانایی باید بین مدیران بروکرات ترویج داده شود، خطاب به نخبگان گفت: دوستان کسی برای شما فرش قرمز پهن نمی‌کند و اگر چنین فکر می‌کنید انتظار بیخودی است و باید فشار بیاورید و به اصطلاح تنه بزنید تا جایی برای شما باز شود.

نگاهداری درباره دومین مشکل حضور نخبگان در حاکمیت و مسئولیت پذیری توضیح داد و گفت: نخبگان به دلیل مسایل فرهنگی خیلی علاقه‌ای به حوزه‌های حکمرانی و مسوولیت پذیری ندارند و به همین دلیل نقش اپوزیسیون را بازی می‌کنند و بیرون از حاکمیت می‌ایستند و منتقد حاکمیت می‌شوند و پا برای اصلاح آن جلو نمی‌گذارند که این سد باید شکسته شود. ورود و مشارکت نخبگان در اداره کشور یک ضرورت است نه یک انتخاب و اگر به آینده ایران علاقه مند هستند باید مداخله کنند.

وی با اشاره به اینکه تنها ۱۰ درصد اختراعات ثبت شده تجاری شده است و با وضع مطلوب فاصله داریم، تصریح کرد: ۸۰ درصد اختراعات توسط اشخاص حقیقی و ۲۰ درصد توسط نهادهای حقوقی به ثبت رسیده است. باید حواسمان باشد که ثبت اختراع تبدیل به کاری برای اثبات توانمندی افراد نشود چرا که ثبت اختراع یک ابزار تجاری است. در اقتصاد دانش بنیان در دنیای امروز اکثر دارایی‌ها از فروش مالکیت و دارایی‌های فکری است و باید این موضوع جدی گرفته شود.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس ادامه داد: در کشورهای توسعه یافته به ازای هر هزار مقاله ۲۰۰ تا ۵۰۰ اختراع بین المللی صورت گرفته در حالی که در ایران به ازای هر هزار مقاله تنها ۳ ثبت اختراع انجام شده است. حمایت دولت و قوه قضائیه به‌عنوان متولیان اصلی حقوق مالکیت فکری، چه در امر استقرار نظام مالکیت فکری و چه در امر ارزش‌گذاری دارایی‌های فکری به‌عنوان یکی از منابع کسب و کار، قطعاً موجب تشویق و اشاعه فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی اصیل می‌شود.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ادامه‌داد: این حمایت‌ها، علاوه بر اینکه فضای امن را برای فعالیت نخبگان ایجاد می‌کند، در جذب آنان به فعالیت‌های فناورانه و نوآورانه اثرگذار خواهد بود و سبب کاهش انگیزه مهاجرت نخبگان می‌شود.

وی تصریح‌کرد: حمایت دولت و قوه قضائیه همچنین باعث می‌شود که بهره‌برداران اصلی، یعنی بخش صنعت و تجارت، با اطمینان‌خاطر بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاری و تبدیل ایده به محصول مشارکت کنند.

نگاهداری گفت: قوه مقننه در سال‌های اخیر، گام‌هایی قانونی برای تمرکز بر تقویت تجاری سازی اختراعات و دارایی‌های فکری برداشته است که از آن جمله می‌توان به پیشنهاد تشکیل یک کارگروه ویژه اشاره کرد که اعضای آن را وزارتخانه‌های مرتبط و مرجع ثبت تشکیل دهند و هدف فعالیت این کارگروه پشتیبانی از تجاری سازی اختراعات ثبت شده باشد که در قانون مالکیت صنعتی دنبال می‌شود. قوانین مربوط به این کارگروه در شورای نگهبان در حال بررسی و گذراندن مراحل تأیید است.

وی ادامه‌داد: در قانون جهش تولید دانش بنیان نیز مجوزهای قانونی فراهم شده که دارایی‌های فکری با پشتوانه دولتی، شامل اختراعات، رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها و همچنین حق بهره برداری از آنها، قابلیت انتقال به بخش خصوصی شامل شرکت‌های دانش بنیان و فناوری، واحدهای صنعتی و افراد حقیقی را داشته‌باشد تا فرآیند تجاری سازی این دارایی‌های فکری تسهیل شود.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه ۸۰ درصد قراردادهای تحقیقاتی دستگاه‌های اجرایی با دانشگاه‌ها منعقد می‌شود، بیان کرد: معتقدیم که احکام مربوط به حمایت از تولیدهای نوآورانه، قابلیت بهبود دارد و باید انگیزه‌های دانشگاه و پژوهشگران دانشگاهی را برای انجام تحقیقات کاربردی و مسئله‌محور و بهره‌مندی از منافع آن تقویت کند.

وی تأکید کرد: دارایی‌های فکری در دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم نقش اساسی در عملکرد آموزشی و پژوهشی ایفا می‌کنند و نتایج فعالیت‌های پژوهشی اغلب به‌شکل اختراع آشکار می‌شوند.

نگاهداری خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین اقدامات دانشگاه‌ها برای ارتقا و گذر به نسل جدید، اصلاح سیاست‌های مالکیت فکری خود، تقویت ساختارهای سازمانی مرتبط با این موضوع و برنامه‌ریزی برای تجاری‌سازی اختراعاتی است که مالک آنها است.