اصلاح چمن‌های بومی با کمک محققان حوزه کشاورزی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، بررسی دقیق محیط زیست و تلاش برای حل چالش‌های موجود در آن با کمک سایر علوم، از اولویت‌های محققان و البته بنیاد ملی علم ایران در حمایت از طرح‌های تحقیقاتی به شمار می‌رود.

«اثر اشعه گاما بر بهبود خصوصیات چمنی و تحمل به خشکی در برخی از ژنوتیپ‌های بومی گراس چمانواش بلند» عنوان طرحی است که رحیم امیری‌خواه در قالب رساله دکتری با راهنمایی نعمت الله اعتمادی شلمزاری به انجام رسانده و بنیاد ملی علم ایران هم از این طرح حمایت کرده است.

امیری‌خواه که دکتری تخصصی مهندسی کشاورزی – علوم باغبانی – گیاهان زینتی از دانشگاه صنعتی اصفهان دارد، درباره این طرح توضیح داد: افزایش دمای هوای شهرها در سال‌های اخیر، به خاطر گرمایش زمین و پدیده جزیره گرمایی است. همین موضوع نیاز به سطح سبز طبیعی را بیشتر از قبل کرده است چرا که فواید حاصل از آن نظیر خنک کردن محیط، بهبود خرداقلیم و افزایش کیفیت هوا، اثرهای مثبت جسمی و روحی بر روی انسان می‌گذارد.

وی ادامه داد: در کنار نیاز مبرم به فضای سبز و استفاده بیشتر از گیاهان در منظر شهری، برخی از کشورهای جهان و ازجمله ایران، به دلیل کمبود شدید منابع آبی، با مشکل گسترش و نگهداری فضاهای سبز شهری مواجه شده‌اند. می‌توان گفت که فضاسازی شهری به‌ویژه چمن‌کاری یکی از مسائلی است که به‌عنوان عامل دوسویه از یک سمت به‌عنوان یک کاهش‌دهنده فشارهای اجتماعی و آرام‌بخش برای مردم شهر قلمداد می‌شود و از سوی دیگر با مصرف سرسام‌آور آب، تهدیدی برای بحران آب کلان‌شهرهای کشور تبدیل شده است.

این محقق و پژوهشگر در ادامه گفت: یکی از عناصر اصلی فضای سبز، گیاهان چمنی هستند که به عنوان مهمترین گیاه پوششی و زمینه اصلی برای کاشت سایر گیاهان در فضای سبز شناخته شده‌اند. از گذشته تاکنون بذر چمن‌های موردنیاز فضاهای سبز کشور توسط شرکت‌های واردکننده از کشورهای اروپایی تأمین می‌شود. از طرف دیگر بسیاری از گونه‌های چمنی متداول در فضای سبز به مدیریت قوی برای نگهداری نیاز دارند و حتی ممکن است تحت شرایط تنش به‌سرعت از بین بروند.

وی تصریح کرد: شناسایی و بهبود خصوصیات چمنی گراس‌های بومی که پتانسیل استفاده به‌عنوان چمن را دارند و جایگزینی آن‌ها به‌جای گونه‌های رایج چمن که نیاز آبی زیادی دارند؛ یکی از روش‌های کاهش نیاز به آب در فضای سبز شهری است. مهم‌ترین گراس‌های بومی شامل گونه‌های جنس چمانواش، چچم، علف گندمی، سینودون، علف باغ و علف پشمکی هستند که امکان استفاده در فضای سبز به‌عنوان چمن را دارند.

امیری خواه تأکید کرد: لذا جایگزینی چمن‌های متداول با گراس‌های بومی متحمل به خشکی یکی از راه‌های مهم کاهش مصرف آب در فضای سبز شهری محسوب می‌شود. با این وجود، گونه‌های بومی چمن از زیبایی مطلوبی برخوردار نیستند و از لحاظ کیفیت ظاهری قابلیت رقابت با گونه‌های چمن وارداتی را ندارند که استفاده از آن‌ها را با محدودیت روبرو می‌کند. برای رفع این مشکل استفاده از برنامه‌های اصلاحی به‌منظور تولید ارقام پاکوتاه و بافت ریز از ژرم پلاسم‌های بومی ضروری به نظر می‌رسد. به همین منظور این تحقیق انجام شد تا اصلاحات لازم صورت بگیرد.

وی افزود: این تحقیق به تولید دانش فنی تهیه پروتکل مناسب به‌کارگیری روش اصلاح با موتاسیون در بهبود خصوصیات گونه‌های بومی چمن منجر شده است.

امیری خواه خاطر نشان کرد: یکی از چالش‌های موجود در انجام این طرح، مشکل و معضل کار با گیاهان و بذرها است چرا که ممکن بود بذرهای کشت شده، رشد نکنند یا رشد مناسبی از خود نشان ندهند. علاوه بر این داشتن امکانات و تجهیزات برای کشت و بررسی هم از دیگر چالش‌های موجود در انجام این طرح بود ولی خوشبختانه با وجود همه سختی‌ها، این تحقیق، نتیجه مطلوبی داشته است.